Als we vanochtend de stad uitrijden komen we nog even langs een schitterend, helaas helemaal vervallen paleisje, ook met zo’n mooie partij boven de poort en met zeer fijn bewerkte galerijen. Het zou gerestaureerd moeten worden, maar het is de vraag of het nog kan. Ook rijden we opweg naar Sanchi langs de fabriek van Union Carbide tengevolge van achterstallig onderhoud en niet naleven van procedures en protocollen. Deze giframp die in 1984 plaatsvond eiste duizenden levens ten gevolge van het vrijkomen van 40 ton methylisocyanaat (MIC) uit een bestrijdingsmiddelenfabriek van Union Carbide. Deze gebeurtenis is met minstens 50.000 slachtoffers met ernstige aandoeningen tot op heden een van de ergste industriële rampen die ooit is voorgekomen, samen met Tsjernobyl. De giframp in Bhopal staat bekend als de grootste industriële ramp ooit. Ik heb hier jaren terug een keer een boek over gelezen dat heeft diepe indruk gemaakt. Een paar maanden geleden heb ik ergens op internet nog een film over de ramp gevonden die we nog hebben gekeken. We mogen het terrein niet op en kunnen ook niet echt stoppen, toch stopt onze chauffeur zodat we tussen de struiken door de fabriek zien liggen en maak ik toch een foto als herinnering.

Vandaag staat Sanchi op het programma. Eer we zo ver zijn, passeren we en passant ook nog even de kreeftskeerkring. In Snachi staat het oudste stenen bouwwerk van India naar het schijnt. De grote stupa dan, want deze maakt deel uit van een complex met diverse stupa’s, kloosters, paleizen en tempels enz. Maar daar zijn voornamelijk nog ruïnes van over. Men is 200 v Chr. Begonnen met de bouw, een eeuw later werd de eerste balustrade toegevoegd en nog een eeuw later de bovenste balustrade. De stupa is eigenlijk een halve ronde, een soort stolp zeg maar. Nu is die vorm niet echt super elegant, maar de vier ingangen wel. Ongeveer 40 kilometer van Bhopal bevindt zich het werelderfgoed Sanchi. Het bestaat uit Het is het oudste boeddhistische heiligdom ter wereld en was een groots boeddhistisch centrum in India tot de 12e eeuw. Dit U NESCO werelderfgoed is waarschijnlijk in de 3e eeuw voor Christus gevestigd ten tijde van keizer Asoka, de kleinzoon van Chandragupta. Hij versloeg de Macedonische manschappen en stichtte de Maurya dynastie. Sanchi werd in 1818 ontdekt, nadat het 600 jaar verlaten was geweest.

Wat maakt het dan zo bijzonder? Nou, dat zijn de toegangspoorten. Ik was verrast dat het er vier waren, aangezien je op foto’s altijd maar een poort ziet. Het is bijzonder fijn bewerkt en natuurlijk ook weer vol verhalen uit de Mahabarata enz. Steeds zien we wel dezelfde opbouw en thema’s. Zo is Boeddha doorgaans afgebeeld als bodhi-boom met een steen eronder waar hij op zou zitten. In het Hinayana, de eerste vorm van het boeddhisme, het kleine voertuig (snap nooit waarom ze dat zo noemen), wordt boeddha nooit afgebeeld. Hij wilde dat ook niet omdat hij geen god is. Pas later toen er concurrentie kwam met de veelgoderij van het Hindoeïsme is men dan ook boeddha gaan afbeelden. In het Mahayana, dus, het grote voertuig zoals de evolutie van het boeddhisme dan genoemd wordt. Je kijkt je ogen uit, zeker met de uitgebreide duiding van onze gids erbij.

Maar het is voor ons soms lastig te onthouden met al die namen uit het Sanskriet. De vele verschijningen en incarnaties van bijv. Vishnu en Shiva. En alle symboliek. Als we alle poorten gezien hebben, gaan we de eerste balustrade op en zien we tot onze verbazing dat ook de achterzijden heel mooi bewerkt zijn. Kennelijk waren hiervoor ambachtslieden uit Bhopal ingehuurd die eigenlijk ivoorsnijders waren. Echter, de mooiste, de noordpoort, is de enige die nog helemaal intact is, maar het stoort niet echt dat er bij de andere poorten hier en daar iets mist.

Als we teruglopen naar de auto duizelt het me van alle duiding en verhalen. We rijden nog even 12 km verder naar Udaigiri, een klein plaatsje met ook rotsbeelden. Het valt nogal tegen. Onze gids is ook verbolgen dat we 300 rupee moeten betalen, terwijl nagenoeg alle grotten zijn afgesloten met een groot hangslot waardoor je eigenlijk alleen maar een beetje door de rasters kunt kijken. Er is ook weinig geld om de boel op te knappen, slechts op een paar plekken is het mogelijk om echt wat te zien en een foto te maken. Een heel groot paneel met Vishnu die ligt te slapen en die wakker moet worden omdat de wereld onder water staat. Het is een beetje een anti-climax.

Het is half 2 en we hebben flinke trek, we vragen Gudu te stoppen bij een lokaal restaurant, maar hij zet ons dan weer af bij een MPTourism restaurant. Het is eigenlijk niet bepaald wat ze zoeken, vuil, er vliegen constant mussen rond, daar ben ik al helemaal niet van. Dus we eten maar even snel een kop soep en een bord frietjes, kan weinig aan misgaan. De gids vertelt me dat ik in het vervolg dan moet vragen naar een dhaba, als ik haar omschrijf wat we zoeken. Gewoon midden op straat in een klein plaatsje of langs de weg waar leuk van alles te zien is. En niet een restaurant dat een soort van verlopen toestand is zonder enige sfeer.

We rijden verder terug naar Bhopal waar we het etnisch museum gaan bezoeken. Het maakt de tegenvaller in Udaigiri zeer zeker goed. Wat een schitterend vormgegeven museum. Het is ongeveer 10 jaar geleden in de nieuwe aanpak vormgegeven en herbergt info, nagebouwde huizen en ceremoniële toestanden. Nog iets van 8 % van alle Indiërs is nog tribal en leeft nog op de authentieke manier met hun animisme (geen hindoe, moslim of boeddhistisch geloof).

Het museum heeft de stammen gevraagd om een soort van concept te bedenken met daarin facetten van hun eigen way of living en gebruiken te incorporeren. De uitvoering is overal even mooi gedaan. Hier is goed over nagedacht door het museum. Prachtig houtsnijwerk in bomen en deurposten bijv. maar ook is terracotta gebruikt waarmee de voorouderen worden geëerd. Het gaat te ver om allemaal te omschrijven. Zeker ook weer met de extra duiding van onze voortreffelijke gids. Zij is voor ons echt een meerwaarde geweest gistermiddag en vandaag. We nemen dan ook hartelijk afscheid.
Morgen vliegen we weer terug naar Mumbai.

Geschreven door Jacquelijne.opreis