Na een goede nachtrust en een zeer uitgebreid ontbijt (waar steken die mensen dat toch allemaal?) staat onze gids Kayolan voor ons hotel (vernoemd naar een van de voormalige Tsarenzonen, een reus naar blijkt. Met 1,89 in de 13e eeuw was natuurlijk net een reus). Deze man heeft een normaal postuur, maar een geheugen als een olifant. Nadat hij Frans en Duits had gestudeerd gevolgd door Nederlandse letterkunde en tot voor kort docent Nederlands aan de universiteit. Het duizelt ons nog enigszins van de namen en jaartallen, maar een ding is zeker: de geschiedenis van Veliko Tarnovo en ook Bulgarije gaat wel veel meer leven zo.

We beginnen de wandeling bij ons hotel in een van de oudste straten, vernoemd naar de Russische Generaal Gurko, waar ook ons hotel naar is vernoemd. Bulgarije heeft en had kort samengevat altijd zekere banden met Rusland. Daar waar mogelijk hielpen ze elkaar, maar natuurlijk wel onder het motto: voor wat hoort wat. Onafhankelijkheid voor een goede handelsroute bijv. Maar goed, de roots van deze bijzondere oude stad gaan heel ver terug. Ottomanen, Traciers, de Belgische kruisvaarders (oa Boudewijn die hier aan zijn eindje is gekomen), Turken (er is nog steeds een Turkse wijk, met ondanks dat ze heel goed zijn geassimileerd nog wel een eigen taal. Deze taal is inmiddels wel meer en meer doorweven met Bulgaars) enz.

Kayolan vertelt ons dat in 1913 er een fikse aardbeving was waardoor wel 80 % van de stad was verwoest en inmiddels wel weer opgebouwd. Enkele kerken enz. zijn niet (meer) hersteld. Ditzelfde voor de Tsarenvest, de grote vestingswerken, waar oa de tsaren woonden, maar ook de laatste partriarchen gezeteld waren. Hun kerk lag hoger dan die van de tsaren, want de kerkelijke macht zou belangrijker zijn. Qua invloed op het land was het eerder andersom, maar hoop doet leven denk ik dan maar. Kennelijk hebben ze het niet heel slecht gedaan want 70 % is hier nog Orthodox christen, 10 % moslims, 2 % katholiek. Maar velen zijn volgens Kayolan "paaschristenen" net zoiets als bij ons, mensen die enkel nog met kerstmis naar de kerk gaan. De enorme toeloop gister verbaast ons dus niet meer.

Hij wijst ons ook op een aantal gebouwen die in de loop van de tijd voor de politiek en de vorming van het huidige Bulgarije van groot belang zijn geweest. Maar dat ga ik allemaal niet uiteenzetten, daar zijn reisgidsen voor. Wat ik nog wel wil melden zijn twee zeer bijzondere kerken. Een op de tsarenvest, die zijn oorsprong had in de 13e eeuw. Deze is echter onder het communistisch regime opgeknapt met binnenin wel zeer bijzondere muurschilderingen. Net zoals bij oude fresco's bol van symboliek. En op een zeer indringende, moderne manier geschilderd. Zo is er bijv. in de absis een beeltenis van wat je denkt Maria met kind, maar niets is minder waar. Het is moeder Bulgarije met de nieuw gevormde staat. Overigens prachtig. De veelal lange handen van de figuren die je verder tegenkomt staan dan weer symbool voor het martelaarschap. We keken onze ogen uit!

Als we de tsarenvest verlaten lopen we nog naar de St. Petrus en Paulus kerk, die ook zwaar te lijden heeft gehad van de aardbeving: een van de buitenmuren was eruit geschoten. Kayolan vertelt ons veel over de achtergronden en betekenis van de fresco's die uit 3 tijdstippen komen. Een van de pre-renaissance koppen valt me op door de natuurgetrouwe uitdrukking die eigenlijk pas later gemeengoed werd. Dat had ik kennelijk goed gezien want in Sofia is er een belangrijke kerk met fresco's met dezelfde kenmerken. Aan de buitenzijde (de omloop) is bij een groot aantal de ogen of zelfs hele gezichten weggekrabt. Hoogstwaarschijnlijk dacht met dat als je die verf dan at of thee van zat, dit hielp om zwanger te worden. Al lachend vertelt Kayolan dat zijn vrouw ook vlak nadat ze ik het Troyan klooster waren, ze ook zwanger was geworden. Maar ik geloof niet dat hij werkelijk dacht dat het daar aan had gelegen. Vol van indrukken nemen we afscheid van deze bijzonder kundige en sympathieke gids.

Met een taxi rijden we naar Arbanassi, het wordt nu ook wel erg heet, dus eerst eten we maar een lichte lunch met een groot glas koud bier. We zijn speciaal gekomen voor de geboortekerk van Christus die half in de grond lag. Dat was omdat gebouwen niet hoger mochten zijn dan een paard met ruiter. Weten we niet meer precies, maar dat komt later nog wel even, uit de Turkse tijd? We zoeken het op). Aan de buitenkant heeft het dan ook meer weg van een schuur. Eenmaal binnengekomen zijn we dusdanig beduusd dat ik natuurlijk de bordjes verboden te fotograferen niet heb gezien. Nou ja, de dame die ons kaartje aftekende zei ook niets, en ik loop wel met een grote camera over mijn schouder. Flitsen doe ik toch niet. Het is buitengewoon... alle vertrekken (inkomsthal, vrouwengedeelte met icoon en mannengedeelte met icoon en altaar ) alles van boven tot onder bedekt met fresco's. De hele bijbel komt langs. Nou zijn we niet zo bijbelvast, maar we hebben toch wel wat meegekregen. De iconen blijken hier wel schoongemaakt, maar er wacht nog wel het nodige restauratiewerk want overal over de scheuren zitten witte papieren pleistertjes met een nummer erop. Dat zal nog wel ooit hersteld moeten worden.
We gaan nog maar eens lekker op een bankje zitten om zo alles tot ons door te laten dringen, daarnaast is het natuurlijk nog even profiteren van de koelte voordat we de hitte instappen, 36 graden ofzo en het is op het heetst van de dag.

Hoe komt zo'n dorpje nou aan zo'n rijke kerk (en er is er nog een!)? Op een gegeven moment zaten die tsaren daar een beetje in hun buitenhuizen geloof ik en hebben ze de belastingen in het dorp aangepast. Nou ja, de tijden zijn niet veranderd, het belastingparadijsje avant la lettre had natuurlijk een aanzuigende werking voor rijken, die maar wat graag zo'n kerkje wilden steunen, goed voor hun aanzien en voor de clericale portomonaie. Veel van de grote huizen van de rijken zijn nu omgebouwd tot gasthuis of museum, want het dorpje telt nu nog maar zo'n 350 zielen. We bezochten zo'n museumhuis, maar het was niet erg indrukwekkend. Wat we wel weer leerden is dat beneden ,de begane grond meestal werd gebruikt als wijnkelder, men woonde dan op de eerste verdieping. Zo zie je maar weer belangrijke zaken eerst.

We gaan in de verzengende hitte op zoek naar de kerk van St. George. Hier had ik dan kennelijk niet het bordje gemist met verboden te fotograferen, maar: Fotograferen 5 lev (2,5 euro) bij de eerste klik van mijn camera staat de mevrouw al naast me dat ik moet betalen, geen probleem hoor. De vijf euro verdwijnt direct in de donatiebox. Ook een manier om aan fondsen te komen. Ook hier weer zeer indrukwekkende fresco's..

We lopen terug naar het centrale pleintje in de hoop dat er een keer een taxi stopt en zowaar na een minuut of 10 hebben we geluk. Ik zag ons al de hele middag in dat godsverlaten oord zitten. Je kunt lopend naar Veliko Tarnovo, maar we hebben al de hele dag gelopen en dan anderhalf, twee uur terug. Mij niet meer gezien.

Bij ons hotel heerlijk voor op straat met een biertje mijn verslag getypt. Vanavond gaan we ook hier eten. Het restaurant van het hotel schijnt ook erg goed te zijn.

Geschreven door Jacquelijne.opreis