Tirana is een vrij jonge hoofdstad. Pas 100 jaar oud. We moeten er dus geen eeuwenoude monumenten of "city-marks" gaan verwachten. Maar Tirana is onlosmakelijk verbonden met de recente geschiedenis van Albanië. Een geschiedenis die niet altijd even heroïsch is geweest. Tragisch zelfs. Onmiddellijk na de 2de WO kwam Albanië in handen van de communistische partizanen, die het land hadden bevrijd. Merkwaardig is dat dit niet is gebeurd met hulp van de geallieerden, en daar zijn de Albanezen bijzonder trots op.
De communisten bleven hier zo'n 50 jaar aan het bewind, waarbij de periode onder Enver Hoxhsa de meest grimmige was.
Hij was een groot bewonderaar van Stalin - dat verklaart al veel - maar keerde zich na diens dood van de Sovjetunie af en zocht connectie met het China van Mao. Dit luidde een periode in van compleet isolement. De grenzen werden gesloten, burgers hadden toelating nodig om van de ene naar de andere stad te reizen en er werd een heksenjacht georganiseerd op iedereen die het regime niet goed gezind was. Overheidsgeld ging voornamelijk naar het leger en de uitbouw van een verdedigingssysteem op basis van bunkers. Over het ganse land werden zo'n 160.000 kleine koepelbunkers gebouwd, waarin 2 personen plaats konden nemen. In Tirana werd een gigantische ondergrondse bunker gebouwd, waarin Hoxsha, zijn premier en de volledige legerstaf plaats konden vinden. Er was zelfs voorzien in een theaterzaal.
Die bunker hebben wij bezocht, een hallucinante ervaring...en dat werd allemaal uitgevoerd in het begin van de jaren '70...gisteren dus.
Albanië is een land dat zijn ganse geschiedenis door, bezetters heeft gekend, te beginnen met 5 eeuwen Ottomaanse overheersing. In de jaren 30 viel Musolini het land binnen, gevolgd dus door de Duitsers tijdens WO2. Een en ander heeft er voor gezorgd dat er veel meer Albanezen buiten het land leven (9 miljoen) dan in het land zelf (3 miljoen).
Albanië hersteld zich nog steeds van de gruwelijke communistische periode. De oudere generatie herinnert die zich na 30 jaar nog levendig. Vele families hebben verwanten verloren en na de openheid, was de kennismaking van de Albanezen met de moderne consumptiemaatschappij vaak te bruusk en overweldigend. Een tot de verbeelding sprekend voorbeeld : pas na '91 konden Albanezen voor het eerst bananen eten...
Om wat te bekomen van de "bunkerervaring", zoeken we het park op en ik fiets langs een aantal belangrijke plaatsen doorheen de stad : het Moeder Theresa-plein (geboren in Macedonië uit Albanese ouders en heldin in het land), de "piramide" van Hoxsha, die nu gerecycled wordt als een educatief complex, de "House of leaves", waar de Albanese geheime dienst was gehuisvest.
's Avonds maak ik een stadswandeling mee, die me nog eens langs deze merkpunten brengt, maar nu met meer duiding.
Albanië is een land dat zich niet gemakkelijk laat "grijpen", en zonder kennis van zijn recente geschiedenis al helemaal niet.

Geschreven door Niet.alle.wegen.leiden.naar