Aquileia kende ik niet. Ik las er voor het eerst over tijdens mijn reisvoorbereiding en heb het onmiddellijk met stip aangeduid. Het stadje telt nu zo'n 3000 inwoners, maar in de Romeinse tijd een 200.000! Naar toenmalige normen een echte metropool! Het heeft niet alleen een lange geschiedenis, er zijn ook heel wat materiële resten van overgebleven : oude kademuren en fundamenten van havengebouwen, een heus forum, dat nu doormidden is gesneden door een drukke verkeersweg, een stukje Romeinse weg en vooral een villa met goed bewaarde mozaiekvloeren. De ondergrond van Aquileia herbergt nog heel wat aan onontgonnen materiaal, dat door de huidige bebouwing moeilijk kan ontsloten worden.
Maar de reden waarom het stadje meer dan een passage verdient is de basilica, een oud-christelijke kerk uit de 4de eeuw, die een onwaarschijnlijk mooie mozaiekvloer bezit. Het mozaïek heeft een oppervlakte van 400 m2 en stelt naast abstracte motieven, heel wat dieren, natuurtaferelen en menselijke figuren voor. Zoals toen gebruikelijk, stonden ze allemaal symbool voor een christelijk begrip en zijn zij van grote invloed geweest op de latere iconografie. De kerk zelf is ook indrukwekkend en is een vroeg voorbeeld van de eerste christelijke kerken, gebaseerd op de Romeinse basilica. Een achthoekige doopkapel is er te zien met een goed bewaard marmeren doopbassin (de gedoopten werden toen volledig ondergedompeld). Onder de kerk een crypte met 12de eeuwse fresco's, als waren ze gisteren geschilderd.

In de namiddag fietsten we naar Grado, een stad op zo'n 10 km zuidwaarts, gelegen in de lagune en bereikbaar over een smalle landtong. Bijzonder om hierover te fietsen met aan beide zijden zee.
Grado bezit nog een authentiek historisch centrum met een basilica, baptiserium en steenmuseum. Het is een kuststad met een aantal stranden, die ook hier op zijn Italiaans zijn "verkaveld" en alleen toegankelijk mits betaling van een strandstoel en/of parasol.
Aquileia vergeet ik niet meer en iedereen die Oostelijk Italië aandoet, mag dit niet zomaar voorbij rijden.

Geschreven door Niet.alle.wegen.leiden.naar