Weer een reisdag vandaag. Een prima dag, want het weer houdt niet over. Af en toe miezer weer, bewolkt en soms laat het zonnetje zich zien. Wij gaan ruim 200 km oostelijker naar Katowice (in 2019 stond deze plaats op no. 10 wat het aantal inwoners betreft (317.316).
Camping Katowice is onze bestemming.
Wat hebben wij geluk dat onze GPS zo slim is, dat hij alles begrijpt en het ons duidelijk maakt in onze eigen taal. Anders konden wij hier niet reizen. Voor ons is de taal abracadabra, maar onze app. "Say hi" brengt ons overal. En onze app. "Lens" vertaald o.a. de menukaart voor ons.
Na 1 1/2 uur reizen hebben wij opeens de bergen achter ons gelaten. Qua natuur kun je hier nog volop genieten. De wegen laten nogal te wensen over. 80% van het wegdek is een lappendeken en hobbelen wij met een snelheid van 40/50 km overheen. De laatste 30 km kunnen wij de tolweg nemen. Een verademing voor ons.
Na een kaartje getrokken te hebben, moeten wij na een km of 2 bij een kassa het kaartje afrekenen. Tot onze verbazing mogen wij zo doorrijden. Free zegt de madam.
Zo zijn wij toch 5 uur onderweg om hier te komen.

Katowice - een industriestad

De laatste maanden is er veel discussie over de uitstoot van Tata Steel in IJmuiden. Dit voormalige Hoogovensterrein kent vele vervuilende fabrieken. Uit recent onderzoek bleek namelijk dat de luchtkwaliteit in de omgeving slecht is en omwonenden daardoor vaker ziek zijn. Hierdoor rijst de vraag: is zulke zware industrie in dichtbevolkt gebied nog wel van deze tijd? Voor voorbeelden van hoe het óók kan, hoeven we niet ver te zoeken. In het voorheen sterk geïndustrialiseerde Opper-Silezië, een grensgebied tussen Tsjechië en Polen, komt niet langer schadelijke rook uit de schoorstenen. In plaats van gehelmde arbeiders zijn hier steeds meer hippe locals en toeristen te vinden. Lees onderstaande het indrukwekkende verhaal over de transformatie van Katowice.

Een korte geschiedenis van Opper-Silezië
Tot ver in de 19e eeuw waren Ostrava en Katowice nietszeggende dorpjes. Dit veranderde plotseling toen er steenkool werd ontdekt in de omliggende heuvels en bergen. Winning van deze grondstoffen kwam pas écht van de grond tijdens de industriële revolutie. Beide plaatsen groeiden uit tot steden van formaat als gevolg van de instroom van duizenden arbeiders en hun families. Toen de communisten in Tsjechië – destijds onderdeel van Tsjecho-Slowakije – en Polen aan de macht kwamen na de Tweede Wereldoorlog, vond een volgende schaalvergroting plaats. Al snel werd Opper-Silezië één van de meest vervuilde gebieden van Europa. Honderden staatsfabrieken stootten decennialang hun giftige dampen uit, met als doel de creatie van een socialistische heilstaat. Dit doel werd nooit bereikt.

Het kaartenhuis stortte in elkaar, mede als gevolg van schaarste en inefficiëntie. De fabrieken en mijnen sloten hun deuren en de uitgestrekte industriegebieden lagen er verlaten bij. De steden Ostrava en Katowice stonden synoniem voor vergane glorie, de vele schoorstenen symboliseerden een mislukt systeem. Tot op de dag van vandaag leeft er in Tsjechië en Polen een beeld van grijze steden en dorpen, verstopt onder een dikke laag smog. Deze stereotypen zijn echter vreselijk achterhaald. Tegenwoordig is Opper-Silezië een moderne regio die haar industriële verleden volledig heeft omarmd.

Hoe verder?
Nadat de laatste kolen waren bovengehaald, stond het stadsbestuur in Ostrava en Katowice voor een keuze: de boel saneren (lees: slopen) of in stand houden. De eerste optie was schreeuwend duur. Het zou miljoenen, zo niet tientallen miljoenen kosten om de fabrieksgebouwen en ondergrondse infrastructuur te verwijderen. Veel goedkoper was om de infrastructuur te laten staan en deze een nieuwe functie te geven. Zo ontstond de term ‘industrieel erfgoed’. Geïnspireerd door de transformatie van het Roergebied in Duitsland, net over de Nederlandse grens, deed Ostrava en Katowice doen inzien dat er weldegelijk aantrekkingskracht uitgaat van al dat roestende staal.

Het moderne Kato heeft trouwens niet helemaal afscheid genomen van het mijnverleden. In de stad zijn nog steeds twee mijnen actief. Bovendien is Katowice de thuishaven van de grootste koolproducent van Europa. Aan de ene kant zorgen de koolmijnen voor werkgelegenheid, aan de andere kant voor verzakking, aardschokken en smog. Kort gezegd: het zwarte hart van Katowice klopt nog steeds, maar wie weet nog hoe lang. Tot zover de klimaatactivist in mij. Terug naar wat stad zelf te bieden heeft.

Kato – de meest ondergewaardeerde stad van Polen
De stad Katowice – vaak liefkozend afgekort tot Kato – was net als Ostrava nooit een toeristenbestemming. Sinds de oprichting van de stad stond deze in het teken van de zware industrie. Maar liefst de helft van de inwoners was werkzaam in de kolenmijnen en staalfabrieken. Toen deze het voor gezien hielden, volgde hoge werkeloosheid, leegstand en criminaliteit.

Maar Kato wist zich te herpakken. Zonder het industriële verleden te vergeten, profileert de stad zich anno 2021 als hét moderne gezicht van Polen met de bouw van spraakmakende gebouwen van de hand van enkele wereldberoemde architecten. Ook schieten hippe cafés, bars en restaurants als paddenstoelen uit de grond. De kers op de taart van deze indrukwekkende transformatie was misschien wel de 24e klimaatconferentie van de Verenigde Naties, die in 2018 in Katowice plaatsvond. Het imago als ‘vieze’ industriestad kon nu definitief vaarwel worden gezegd.

Een absolute must voor iedereen die Katowice aandoet is het Silezisch Museum. Het complex waarin dit museum huisvest is één van die moderne bouwwerken en bevindt zich in een voormalige kolenmijn, midden in de stad. Het Silezisch Museum maakt deel uit van de zogenaamde ‘Culture Zone’ – een toonbeeld van ‘urban renewal’ wanneer je beseft dat niet zo lang geleden dit gebied niet meer dan een kale vlakte was. Naast het Silezisch Museum zijn ook het gebouw van het Pools Nationaal Radio-Symfonieorkest, het Internationale Conferentiecentrum en Spodek, een schotelvormige evenementenhal en symbool van Katowice.

Kato, Woensdag 25 augustus 2021 18° Zonnig

Vandaag 25 augustus hebben wij een bezoek gebracht aan de wijk Nikiszowiec en Giszowiec waar arbeiders in "familoki" (typische woongebouwen voor arbeiders en hun gezinnen) woonden. Deze vroeg 20e-eeuwse arbeiderswijk iets ten oosten van het centrum van ‘Kato’ is een waar juweel van de vooroorlogse architectuur. Om nog maar over de leuke cafés en restaurants aldaar te zwijgen.

Groen, bossen en bloemen

Katowice heeft het grootste stadspark, dat ontstond op de stortplaatsen van de mijnen in de jaren vijftig. De stad mag de pionier van Europa worden genoemd op het gebied van het herstellen van ecologisch aangetaste gebieden.

Voor een meer groene ervaring biedt de omgeving van Katowice een uitkomst. Bossen en bloembollenvelden zo ver als het oog reikt, slechts af en toe onderbroken door kleine dorpjes, kastelen en landhuizen. Op de afstand van 75 km zijn de Beskiden - prachtige bergen met veel mogelijkheden voor een ontspanning in de natuur.

Klein Parijs

De laatste jaren heeft Katowice duidelijke keuzes gemaakt. Er is sterk geïnvesteerd in de leefbaarheid van het stadscentrum: wegen werden afgesloten om plaats te maken voor brede promenades. Oude pleinen werden opgeknapt, nieuwe aangelegd. Om de stedelijke ontwikkeling te stimuleren werd een architectuurwedstrijd uitgeschreven. Eind 19-de eeuw had Katowice als bijnaam ‘klein Parijs’. Alles wijst erop dat ze die naam terug willen.

Toeristen
Bovendien is er veel aandacht voor de toerist. Overal zijn fietspaden aangelegd en worden routes aangegeven. Ook zijn er veel plekken waar voor de toeristen huurfietsen staan.
Rond de Vallei van de 3 vijvers heb je prachtige wandelpaden, skeelermogelijkheden en zijn er stranden aangelegd.

26 augustus 2021, 14° regenachtig

Werelderfgoedlijst van UNESCO - Mijnmuseum

Vandaag brengen we een bezoek aan de zilvermijn van Tarnowskie Góry.

Tarnowskie Góry herbergt de grootste en historisch belangrijkste lood-, zilver- en zinkmijnen, met geïntegreerde ondergrondse waterwegen, onderdeel van een baanbrekend watertoevoersysteem, de grootste in zijn soort in de wereld.
Gedurende honderden jaren waren in de omgeving van Tarnowskie Góry een paar duizend mijnen in bedrijf.

De rondleiding begint in het mijnschachtgebouw, waar zich een modern educatief centrum over zilver-, lood- en zinkmijnbouw in Tarnowskie Góry bevindt. Hier zie je onder andere met methoden van metaalwinning en ondergrondse drainage.  Hij toont ons o.a. oud gereedschap, lampen die ondergronds worden gebruikt, emmers om het opgegraven materiaal te vervoeren en zelfs een mobiel mijnbouwtoilet.

Nadat wij zijn voorzien van helmen, stappen wij in de mijnlift en dalen 40,5 m af door de Angel-schacht. Hier zien wij hoe vroeger de mijnwerkers in de rotsen hun arbeid moesten verrichten, transporttrottoirs en enorme kamers die zijn aangelegd rond de eeuwwisseling van de 18e en 19e eeuw. Het labyrint van gangen, waarvan het laagste fragment ongeveer 140 cm hoog is, is een overblijfsel van de koninklijke Fryderyk-ertsmijn die tot 1913 in bedrijf was. Het pad voor toeristen is 1740 m lang en verbindt drie voormalige mijnschachten. De barre omstandigheden in de ondergrond van de mijn, gekenmerkt door lage temperatuur en hoge luchtvochtigheid, laat u de sfeer van oud mijnbouwwerk voelen. Om de sfeer van de tour op te vrolijken, waren de kerkers gevuld met geluidseffecten. En zo hoor je van een afstand de geluiden van het harde werk van mijnwerkers, een mijngrot, bewegende karren en explosies.

De horizontale schacht "Zwarte Forel" is een 600 meter lang fragment van een ondergrondse waterweg, die vroeger gebruikt werd als afwatering voor de mijn. De langste van zijn soort in Polen.
Een van de hoogtepunten van de route is de boottocht over deze voormalige afwateringstunnel.


Camping Katowice is een mooie camping in het bos en tussen de Vallei van de 3 vijvers. Toiletgebouw prima. Luxe lounge voor o.a. internet. Wasmachines en droger (wel te gebruiken in overleg met receptie). Stroom 10A.

Geschreven door Ellens.travels