De droom van ecotuinder Roby: Ambtenaar worden
Een jonge, idealistische tuinder die ambtenaar wil worden? Dat klinkt op het eerste gezicht verrassend. Maar Roby helpt ons snel uit de verwarring. "Als tuinder ben ik net zo goed dienstbaar aan de samenleving en de Aarde. Waarom zou ik dan geen eerlijk salaris mogen verdienen, net zoals een ambtenaar bij de overheid?" Hij wil een ambtenaar zijn die luistert naar wat de Aarde kan verdragen, in plaats van haar zijn wil op te leggen.

We bevinden ons op Boerderij Eikemaheert (www.eikemaheert.nl ) van Angela en Piet, die een deel van hun 50 hectare hebben afgestaan aan Roby en Charlie. Dit jonge stel legt zich toe op het verbouwen van groenten en levert hun oogst aan verschillende dorpen, zelfs tot in de stad Groningen.

Tijdens ons gesprek komt de moeilijke overdracht van boerenbedrijven naar de volgende generatie ter sprake. Volgens Piet ontspoort de landbouw door de steeds grotere druk van geld. Dit maakt het vrijwel onmogelijk om een boerderij door te geven zonder immense financiële lasten. Hier kan Ny Begun een sleutelrol spelen: als grond schuldenvrij wordt gemaakt, hoeven toekomstige generaties geen leningen meer af te sluiten voor de aanschaf ervan. Het rendement voor de gemeenschap is enorm.

Roby en Charlie dromen van een landbouwmodel dat gedragen wordt door de gemeenschap; gemeenschap gedragen landbouw. In Groningen werden boeren vroeger rijk dankzij het beklemrecht, waarbij ze nauwelijks pacht betaalden. Wat als we deze gedachte doortrekken naar het heden? Als we grond schuldenvrij maken ten behoeve van de gemeenschap, creëren we collectieve rijkdom in plaats van individuele schuld. Ook hier begroeven we een briefje van 100 euro met de uitleg: "We hebben heel veel verdient aan de Aarde, laten we het teruggeven. Dit is echter geld met het hoogste rendement, want in het voorjaar komen er bloemen uit de zaadjes in het briefje van 100 euro."

Van zoutwaterbad tot bestaansrecht
Voordat we aankwamen op Eikemaheert, bezochten we het zoutwaterbad. Dit bad wordt met veel liefde onderhouden door honderd vrijwilligers, die in verschillende werkgroepen actief zijn, van groenbeheer tot kassadiensten. Zij worden gesteund met leefbaarheidsmiddelen uit het Nationaal Programma Groningen (NPG) en mogelijk ook door Ny Begun. Op dit moment werken ze aan de herbetegeling, een kostbare klus die niet uit de gewone exploitatie te betalen is. Gelukkig staan er weer vrijwilligers klaar om dit werk op te pakken. Het water voor dit bad komt van ruim 100 meter diep en door het zout is 'verlicht' zwemmen. Het water is verder zonder chemicaliën.
Daarna bezochten we Stichting Steun de Medemens in Loppersum, een initiatief dat voortkomt uit eigen ervaringen. Deze stichting helpt mensen die buiten de boot vallen bij overheidssteun, simpelweg omdat ze net niet in de juiste categorieën van het armoedebeleid passen. Dat woord alleen al: armoedebeleid. Het betekent dat burgers moeten bewijzen dat ze in een hokje passen om hulp te krijgen. Maar wat ze echt zoeken, is bestaansrecht. Een gevoel van waardigheid.

Bekijk hier een kort filmisch verslag: https://youtu.be/eX9_gH5vUQ8

Erfgoed en toekomst
In de middag ontmoeten we Reint Wobbes, een wandelende encyclopedie als het gaat om de geschiedenis van Groningen en haar kerken. Hij vertelt ons over het fenomeen beklemrecht: een eeuwenoude regeling waarbij de pachtprijs soms al generaties lang niet is verhoogd. Zo kan een boer in Groningen voor slechts enkele duizenden euro’s per jaar een stuk grond van 50 hectare pachten. Dit beklemrecht heeft de boerenstand welvarend gemaakt. Maar stel je eens voor dat we dit idee moderniseren en inzetten voor gemeenschapslandbouw? Hoeveel veerkracht zouden we dan kunnen terugbrengen in lokale gemeenschappen?

Zo weeft Het Onderste Boven met de Krui-tocht alle mooie initiatieven aan elkaar tot een ketting van parels in het Groningse landschap.

Een warme afsluiting
De dag eindigt in het Hippolytushoes in Middelstum, waar we samen genieten van een zelfgemaakte zuurkoolstamppot. De aardappelen komen van Eikemaheert, het gehakt van Moriko’s ossen, die vrij rondlopen op de Wadden.

Een dag vol inzichten, ontmoetingen en dromen. Een dag waarin we zien hoe oude en nieuwe ideeën samen kunnen komen voor een toekomst waarin landbouw niet draait om winst, maar om gemeenschap en verbinding met de Aarde.

De volgende Kruit-tocht is op 11, 12 en 13 april in de gemeente Het Hogeland; zie https://www.het-onderste-boven.nl/

Geschreven door Henry.kruier