Het weer is nog steeds niet al te best, en er wordt nog meer regen voorspeld. Maar dat geeft niet, er is genoeg te doen.

We besluiten eerst naar het stadhuis te bezichtigen. Het is in de oorlog volledig vernietigd en inmiddels weer opgebouwd in Mooiste stijl. Van binnen is het heel sprookjesachtig, wat wordt ondersteund door de prachtige muziek die er speelt. Door de jaren heen heeft het gebouw allerlei functies gehad die zijn tentoongesteld:een ceremoniële functie, maar ook een rechtbank. Het plafond is bijzonder mooi met allerlei kleuren glas. Ook is er een kleine expositie over de oorlog. Een klein voorproefje van wat we gaan zien in Galeria 11/7/95 over de val van Srebrenica, die we erna bezoeken.

Het museum bestaat uit een indrukwekkende collectie kunstzinnige zwart/wit foto's en een aantal films en laat zien hoe Mladic en zijn tuig te werk zijn gegaan met het uitmoorden meer dan 8000 Bosnische moslims die zich hadden verschanst in de door de UN uitgeroepen safe zone van Srebrenica. Het is een herinnering ook aan de kansloze missie van de Dutchbatters en de besluiteloosheid van de UN, zichtbaar gemaakt in graffiti: United nothing. Het is ook een ode aan de overlevenden die in de vluchtelingenkampen wachten op hun vermiste mannen en zonen. Zij moesten verder leven in onzekerheid en zonder hun geliefden. Elk jaar nog worden er nieuwe massagraven ontdekt en vermisten geïdentificeerd. Onvoorstelbaar, 20 jaar na het einde van de oorlog.

Je voelt gewoon, zelfs persoonlijk, de schandvlek van deze genocide. Heel Europa en de VN stonden erbij en keken er naar. En Nederland op de voorste rij met alle verwoestende gevolgen, niet alleen voor de Bosnische slachtoffers, maar ook voor de betrokken Dutchbatters. Het voelt heel dicht bij: ik weet nog zo goed dat deze oorlog elke dag op het nieuws was en dat iedereen zich afvroeg hoe we dit konden laten gebeuren in het hart van Europa met de genocide van Srebrenica als apotheose. De Servische bevelhebbers zijn bestraft: Karadic levenslang en Mladic heeft het proces niet overleefd, maar ik mag ook hopen dat de regeringsleiders van alle landen die dit hebben laten gebeuren geplaagd worden in hun dromen.

Ook op de jongens maakt het veel indruk. Zoals Cas het zegt doden dieren ten minste nog om te overleven. Dat maakt mensen minder dan beesten: mensen zijn soms gewoon monsters. We praten er nog lang over na.

Even afschakelen daarna in de oude stad. Even wat eten en kijken naar het gewone leven en de toeristen die door de straatjes slenteren. Het is bijna niet te geloven wat zich hier allemaal heeft afgespeeld.

We sluiten af met een drankje in "onze". Ierse pub. God zij dank voor de Ieren, die overal een feestje weten te maken. Het is zaterdag, dus een stuk drukker dan gisteren. Er wordt druk gepraat, flink gedronken en gerookt. Ook dat ben je bijna vergeten hoe dat was.

Terug langs de bars en discotheken waar het nachtleven los gaat, door de oude vertrouwde straatjes de steile heuvel op. Mooi om hier in Sarajevo te zijn geweest. Het heeft me echt ontroerd. Hoe een kapotgeschoten en belegerde stad weer op kan bloeien en een toeristische trekpleister kan worden. Ze zijn er nog niet, er moet nog veel worden hersteld en geheeld. Maar de hoop en het optimisme is er. De kreet: Sarajevo: "meeting of cultures", prijkt trots in marmer op straat op de scheidslijn tussen het Ottomaanse en Oostenrijkse deel van de oude stad. Het is een mooie gedachte. Laten we hopen dat het oprecht gevoeld en geen ijdele wens is.

Geschreven door 4opreis.reisverhalen