We hebben ons oog laten vallen op Saint-Étienne dat zich afficheert met design. Slechts 140 km rijden met een tussenstop in Lyon bij een campingwinkel. Zoals iedere morgen starten we traag. Rustig de krant lezen, nog even koffie zetten. Om half elf rijden we de camping af als ik ineens denk aan de middagsluitingen in het zuiden. Het grijze weer maakt een siësta niet echt noodzakelijk. Toch maar even opzoeken. Verdomd de campingzaak is tussen 12 en 2 dicht. Volgens de routeplanning komen we om kwart over twaalf aan... We rijden net ten oosten van Bourg-en-bresse. Ze schijnen hier een mooi klooster te hebben, zegt Wil René. Ik ben meteen voor. Het blijkt het koninklijk klooster van Brou te zijn, gebouwd in opdracht van Margaretha van Oostenrijk (1480-1530). En ik snap dat je dan niet meteen weet wie dat is. Zij is de dochter van Margaretha van Bourgondië (ook wel vorstin van Nederland genoemd). Haar grootouders legden de basis voor Nederland. En stimuleerden Vlaamse kunst waar grote meesters zoals Van Eijck groot werden. Met die achtergrond koos Margaretha voor Vlaamse bouwmeesters, beeldhouwers en schrijnwerkers om de kerk en klooster te bouwen. En daarmee staat een topstuk van de Vlaamse Gotiek in Frankrijk. Of het mooi is... dat is smaak. Ik vind het te protserig. En ook indrukwekkend. Hoe ze in steen en hout 3D taferelen uithakten? We doen een speed-toer want ook dit museum gaat tussen de middag dicht. Dus we staan niet stil bij de uitgebreide schilderijen collectie, noch de legobouwwerken. Bezoeken ook niet de tentoonstelling over weelderige vrouwen en lopen alleen door de zaal met middeleeuwse serviezen en kasten om nog snel op de galerij van de kerk te komen. We zien vooral het werk van de Vlaamse bouwers.
De campingwinkel in Lyon blijkt een beperkt assortiment te hebben dus staan we zo weer buiten. Ach nooit geschoten altijd mis. We vervolgen de route naar Saint-Étienne wat inmiddels door spits deels file rijden is. De camping ligt buiten de stad en dan blijkt de weg naar de camping ontoegankelijk voor campers en caravans. Rode borden met witte streep blokkeren de route. 25% helling. We moeten 8 km omrijden om de berg via de andere kant te benaderen. En het is de moeite waard want de terrascamping geeft een prachtig uitzicht op de Loire.

We vragen de campingbaas of ze suggesties heeft om naar Saint-Étienne te fietsen. Nee, zegt ze resoluut. Nee, daar stelen ze fietsen. We zijn een beetje perplex. In alle grote steden gebeurt dat, we halen onze schouders op. En toch… stopt Wil Rene mijn dikke fietsslot in de fietstas en heb ik de criminaliteitscijfers opgezocht. Saint-Étienne heeft een hoger misdaadcijfer, meer agressie en discriminatie dan bijvoorbeeld Lyon. Saint-Étienne is een oude mijnstad. Het sluiten heeft hier geleid tot grote werkloosheid en armoede. Een andere bedrijfstak die hier ooit groot was en na WOII moest krimpen en later sluiten is de wapenindustrie. We zien de armoede als we door de buitenwijken fietsen met verwaarloosde flats.
We rijden toevallig langs La Cité du Design dat is gehuisvest in een van de oude panden van wapenfabriek. Als we vragen waar we onze fietsen kunnen stallen loopt de bewaker met ons mee. Hij waarschuwt om ze goed op slot te zetten. “Hoe lang denken jullie weg te blijven” vraagt hij bezorgt. Tja de tijd om de tentoonstelling te zien. Oke, neem alles van waarde uit fietstassen mee, ook die helmen die aan het stuur hangen want het wordt gestolen Toch maar goed dat we twee handsloten hebben meegenomen… En dat terwijl we in de stad nauwelijks fietsen zien, of misschien daarom..?
Flops! Zo heet de tentoonstelling over mislukkingen in design en de waarde daarvan. Er zijn mislukte innovaties zoals Persil – met waskracht die te sterk bleek en de kleding aantastte. Een babyvoedingsmerk die in dezelfde potjes gepureerd eten voor volwassen stopte. En daarnaast ontwerpers die zijn losgegaan in het creëren van flops. Wat te denken van krukken met wieltjes, opvouwbare skies of laarzen met open neus. Je loopt met een glimlach rond. Een schommel waar een zaag onder zit om blokken hout door te zagen.
En dan toch nog door naar waar ik eigenlijk heen wil, museum of modern art. Hier is een tentoonstelling dat een overzicht geeft van interieur design. Met herkenbare oranje plastic krukjes, stoelen met metalen frame, opblaasbare stoel, van de eerste passe vite tot de laatste Bulthaup keuken. De app toont een aantal korte video’s van de designers en hun visie (design voor een gezondere mens - Le Corbusier, design moet simpel zijn want goedkoper - Loewy, design moet het makkelijker maken – Moulinex etc) Morgen zeker spierpijn want ik heb in tijden niet zo veel gelopen in musea.
De terugtocht gaat in tegenstelling tot de heenweg vooral naar boven (van zo’n 450 meter naar bijna 700 meter in 16 kilometer). En het fietsen valt mee ondanks dat de stad er niet of nauwelijks op is ingericht. Automobilisten passeren ons ruim terwijl wij de heuvels op en neer fietsen.

Donderdag 1 juli. We zijn op de helft. En die constatering is precies zoals het voelt. Het is niet: pas halverwege, en het is ook niet: al halverwege. We fietsen vandaag eerst naar een uitzichtpunt over de Loire, onze campingbaas had dat als alternatief voorgesteld voor de fietstocht naar Saint-Étienne. Het is vlak bij. Het punt blijkt te zijn opgedoekt althans het is privéterrein. Als alternatief rijden we door naar Saint-Victor-sur-Loire. Een dorp dat op een rotsig schiereiland ligt. Bijna omsingeld door de Loire. Op het uiterste puntje is een klein zandstrand en daarnaast een haven voor kleine plezierjachten, een zeilschool en verhuur van kano’s en subs. Het is er druk met pootje badende kinderen. Over een maand is er geen stoel vrij op het terras en zitten ze waarschijnlijk handdoek aan handdoek op het kleine zandstrand. Een grappig beeld trekt mijn aandacht. Het is een eerbetoon aan de inmiddels overleden koorddanser uit Saint-Étienne. Het standbeeld verwijst naar een stunt die ook op youtube staat: https://www.youtube.com/watch?v=NEl0SOvOEoo
Het tweede doel voor vandaag is Firminy Vert – een stadsplan uit de jaren ’60 van de hand van de architect Le Corbusier. Mij boeit de man sinds ik in het bijvak kunstgeschiedenis ook architectuur kreeg. En vorig jaar zag ik een documentaire over dit project. Hij boeit omdat hij een radicale andere bouwstijl voorstond. Hij ontwikkelde principes/standaarden die de architectuur van de 20e eeuw hebben veranderd. Naast standaardisatie was hij ook een idealist die goedkope hoge-kwaliteitswoningen wilde maken, woningen die het leven makkelijker/gezonder maakten en sociale verbindingen tussen wilde stimuleren. In zijn visie waren daar drie elementen belangrijk voor: zon, ruimte, bomen. Hij oriënteert de woningen oost-west met grote raampartijen zodat bewoners veel licht binnenkrijgen. Woningen hebben veel schuifdeuren en vides. En daken zijn leefruimtes: tuinen, theater, schoolplein waar mensen elkaar ontmoeten. Het flatgebouw dat we bekijken had dertig jaar lang een school op de bovenste verdieping. Hij heeft al zijn gebouwen op pilaren gebouwd zodat je altijd je omgeving kunt zien. In het project dat wij bekijken was het vertrekpunt 12% bebouwing en 88% groene ruimte. Bij de flat is dat gelukt maar de rest van het gebied is wel groener maar die verhouding is in de loop der jaren niet gevolgd. Het spannende is dat hij kaal beton gebruikt. Dat materiaal is begin vorige eeuw helemaal nieuw en daar bouwt hij kubussen/rechthoeken mee. Het contrast met de destijds gangbare klassieke woonkazernes van bakstenen met allerlei versieringen, is enorm. Nu vinden we betonnen flats en gebouwen gewoon. Sterker we vinden het vaak maar kil en koud. Toch voorkomt Le Corbusier dat door gebruik te maken van kleur, gebogen houten en metalen elementen. In dit project bekijken we behalve de flat, het cultureel centrum (ook van binnen), stadion, zwembad en een kerk (van binnen). Meer zien over dit project , bekijk dan de documentaire die is gemaakt door iemand die vlakbij dit project is opgegroeid. https://www.gids.tv/video/119826/de-spirit-van-le-corbusier.
Onder het filmpje staat de muziek van Debussy, een vernieuwer van de klassieke muziek. Dat vond ik wel passend. Benieuwd wat jullie er van vinden.
https://youtu.be/YMsotAdxGh4
Als we eind van de middag weer de camping oprijden hebben we 38 kilometer in de benen waarbij we 1 km hebben geklommen en gedaald. Blij dat we morgen verder gaan en ik een dagje mag blijven zitten.

We rijden 200 km zuidelijker en de temperatuur stijgt boven de 25 graden, het landschap wordt geler. We zien de eerste zonnebloemvelden met bloemen, lavendelvelden, platanen en wijngaarden. Voila, dit is vakantie-Frankrijk :) Bij Orange doen we boodschappen en koop ik een jurk, dunne broek en een linnenhesje - geïnspireerd op de verkoopster zoals je ziet. En het Franse vakantie beeld wordt versterkt als we op de camping ontvangen worden door een orkest van cicaden.

Geschreven door Hellie