Afgelopen week ben ik weer enkele ervaringen rijker geworden op de plaatselijke spoeddienst. Ik neem jullie graag mee naar ‘Het leven zoals het is: spoedgevallen in Senegal’.
Deze spoedgevallendienst bestaat een triageruimte waar een arts en een verpleegkundige consultaties houden, een shockroom met vier bedden, een traumazaal met drie bedden en dan enkele stoeltjes zoals in een bushalte en dan nog een drietal zalen met steeds drie bedden. Patiënten of ‘des malades’ worden hier gebracht door hun familieleden of ‘accompagnants’, brandweermannen, de SAMU (ambulance), militairen, ...
Verder zijn hier de majoor, verpleegkundigen, artsen, een man die kompressen vouwt en de gipsen verwijdert met het zaagje en kleine klusjes doet en Osman, de poetshulp werkzaam. Osman is echt een beetje een klungel. Het is zo maar een beetje poetsen van ver en regelmatig zit hij met zijn oortjes om muziek te luisteren vast tussen zijn aftrekker of borstel. Ik heb hier ook eens iemand zien rondlopen met een sproeier en zo iets op zijn rug waarmee wij onkruid verdelgen. Vreemd zicht hoor 🙂. Regelmatig krijgt de spoeddienst, net zoals de andere diensten, een bezoekje van een medisch vertegenwoordiger. Deze komen dan langs om hun geneesmiddel voor te stellen, met veel verkoperspraatjes, en brochures uit te delen. Hier richten ze zich ook tot de verpleegkundigen, aangezien deze hier eveneens medicatie voorschrijven.

Ik heb hier al diverse pathologieën zien passeren zoals hypertensie, dyspneu, griep, infectieus syndroom, fracturen, wondzorgen, wonden om te hechten, ... Wat me wel opvalt zijn de vele slachtoffers van een ongeval met de taxi die worden binnengebracht en vrouwen met postpartum complicaties. Verder is het ook opvallend hoe verpleegkundigen handelen die zelf ziek zijn. In één week tijd heb ik een verpleegkundige en een stagaire gezien die ziek waren. De ene was misselijk, hoestte en moest braken en de andere had hoofdpijn en koorts. Beiden volgden dezelfde therapie, namelijk een infuus mer perfalgan en een hele dag in de ruimte voor de verpleegkundigen liggen. Toen ik eens voorzichtig vroeg waarom ze niet per os iets innam tegen de hoofdpijn, kreeg ik snel een antwoord dat via een infuus beter is. Blijkbaar is een infuus met perfalgan hier een wondermiddeltje 😉.

In deze ruimte voor de verpleegkundigen staat ook een tv die intensief wordt gebruikt. Verder is dit de eerste dienst in het ziekenhuis die ik heb gezien waar zakjes bloed en insuline worden bewaard in aan aparte frigo. Ook is er in enkele zalen airco aanwezig. Dit is niet altijd positief, want als ik naar huis mag en buiten kom, kreeg ik vaak een klop van de hamer. Ik heb ook gemerkt dat ik echt wel kippenvel heb bij 17 graden, dus dat beloofd als ik in ons belgenlandje arriveer 😉.

Iedere dag beginnen we om 8u15 met de visite. De artsen, stagair artsen, verpleegkundigen en stagair verpleegkundigen gaan dan van zaal tot zaal en de verantwoordelijke arts van de nacht geeft daar een korte overdracht. Je kan dit vergelijken met bedside briefing. Tijdens deze overdracht is er dan één verpleegkundige die in het register, een zwart boek, per patiënt moet noteren wat er dient te gebeuren. Dit is wel nogal een organisatie hoor. We staan meestal met 20 tot 25 personen rond het bed van de patiënt. De artsen namen tijdens de visite ook de tijd om de stagair artsen te ondervragen. Indien ze niet kunnen antwoorden, wat meestal het geval is, krijgen ze steeds de opdracht om te lezen. Er lopen wel 10 stagair artsen rond. Hierdoor is het altijd een beetje een wedstrijd om de eerste te zijn om het klinisch onderzoek uit te voeren bij een nieuwe patiënt. Vaak worden de patiënten dus meermaals onderzocht en bevraagd.
Het is me ook opgevallen dat er hier helemaal anders wordt omgegaan met de stagair verpleegkundigen. Ze krijgen veel autonomie en mogen heel wat handelingen uitvoeren zonder supervisie, zelf als ze de techniek nog niet geleerd hebben op school. Ik heb soms het gevoel dat de patiënten hier proefkonijnen zijn en heb alleszins mijn ogen al open getrokken.

Ik heb hier (voorlopig) nog niet veel geleerd, maar wel al veel gezien. Er zijn veel patiënten met een fractuur, dus het is best wel interessant om de RX'en te bekijken en dit te bediscussiëren. Verder heb ik hier geleerd hoe ik moet gipsen. Vuil werkje, maar wel leuk om te doen 🙂. De patiënten krijgen een gips, nadat de verpleegkundige de RX heeft bekeken en de volgende dag moeten ze op controle komen om de gips te controleren. Soms moet de gips verwijderd worden en een nieuwe aangebracht worden omdat er bijvoorbeeld een zwelling optrad. Ze maken hier enkel gesloten gipsen of een soort van brace uit gips die vooraan een beetje open is. Een echte open gips wordt hier niet gemaakt.
Ik heb de afgelopen week heel wat meegemaakt waar ik me toch vragen bij stelde. Misschien ben ik iets te kritisch, maar ik vind het interessant om te weten waarom ze het anders doen. Ik pols hier dan voorzichtig naar en meestal krijg ik een raar en vaag antwoord. Maar bon, ik laat hen vertellen en denk er het mijne van 🙂.

Ik schets kort enkel situaties.

Een 80-jarige dame met diabetes had aan haar beide dikke tenen lelijk wonden. Typische wonden voor een diabetes patiënt. Er werd beslist om de linker dikke teen te amputeren. Dit wordt dus gewoon aan bed gedaan, waar een andere patiënt naast ligt en door een verpleegkundige. De benodigdheden zijn steriele handschoenen of handschoenen met iso-betadine, een plateau die steriel gemaakt is met iso-betadine, steriele kompressen, een stitch cutter, een schaar, instrumenten om te hechten, vicryldraad, iso-betadine rood en geel, zuurstofwater en verdoving. Ik denk dat het voor de oude vrouw een geluk was dat ze niet veel meer voelde in haar teen, want de verdoving werd ingespoten en meteen werd er gesneden. Er was dus geen inwerktijd voor de verdoving, maar dit was niet nodig. Om even te verduidelijken, bij ons wordt er zeker 5 à 10 minuten gewacht. De verpleegkundige begon te snijden, maar kreeg het bot niet door. Hiervoor had hij een schaar nodig. Dus kompressen erop leggen en een schaar gaan zoeken. Maar... hij vond geen schaar. Ik zei dat ik een schaar had, maar deze was niet steriel. Geen probleem, gewoon iso-betadine overgieten en het is oké. Volgende probleem het was resorbeerbare draad en deze brak steeds af. Oplossing: kompressen opleggen en een kwartiertje wachten tot de familie naar de apotheker is geweest. En intussen kruipen er maar vliegen op...

Er was een man overleden. Wat moet je dan doen? Dikke tenen aan elkaar binden om de voeten bij elkaar te houden, duimen aan elkaar binden om de handen bij elkaar te houden en het hoofd omhoog binden. Nadien werd de man op een brancard gelegd met een kledingstuk over het hoofd. De brancard werd in de gang gezet tot de brancardier deze kwam ophalen om naar het mortuarium te brengen. Enkel nog een briefje opleggen met de naam van de man, de datum, dienst en reden van overleden en hij kon hier -met alle vliegen op hem- wachten tot de brancardier langs kwam.

Ik maakte ook een operatie mee van een twee maanden oud baby’tje. Het bovenbeentje van de baby was dikker dan mijn bovenarm omdat het vol met pus zat. De baby had in een ‘poste de santé’ een vaccinatie gekregen en de verpleegkundig had het beentje niet ontsmet voor het prikken. Dit gebeurt naar verluid vaker. Ofwel ontsmetten ze niet, ofwel maken ze het gewoon schoon met een watje met water. Soms is het zelfs helemaal geen verpleegkundige die het vaccin toedient. De operatie gebeurde in de traumazaal tussen de andere patiënten. De assistent anesthesist moest het baby’tje een sedativum toedienen en dan kan dr. Juvenal van start gaan. Maar jeetje, wat was dat! Nog nooit heb ik eerder zoveel etter gezien. Er kwam meer dan een grote pollepel uit. Na het verwijderen van de pus, werd er grondig ontsmet en een verband aangebracht. De wonde werd niet gehecht. De baby mocht dus ontwaken. Maar wat was het probleem? De assistent had 10cc sedativum toegediend en mocht maar 1cc toedienen. De baby moest dus zuurstof krijgen. Dit was niet voorhanden in de trauma zaal, dus moest ze verplaatst worden naar een andere zaal. De verpleegkundige vond gaan klein zuurstofbrilletje dus het was een volwassen brilletje. Wat natuurlijk veel te groot is voor een baby’tje van twee maanden. Dit was dus ineffectief. Na lang zoeken kwam hij met een klein brilletje. Nadien kreeg ik van de arts de opdracht om de baby te observeren en weg was hij... Gelukkig is het goed afgelopen en is het baby’tje na een tijdje zachtjes ontwaakt.

Een andere casus is die van een jongen van 20-jaar. Hij had op zijn bil een schot wonde van wel zeker 15 centimeter lang en zeer diep. Hij was geraakt door iemand met een geweer tijdens het vissen. De politie en een journalist zijn zelfs op bezoek gekomen. Er werd beslist om de kogel te laten zitten omdat het te gevaarlijk was om deze te verwijderen. Dus de wonde moest gehecht worden. Hier is dit geen handeling voor een arts, maar voor de verpleegkundige. Zelfs bij een gecompliceerde wonde als dit, want er moest zowel interieur als exterieur worden gehecht.


Het toedienen van een vaccin gebeurt hier helemaal anders dan bij ons. Bij ons geven we een vaccin intramusculair, in de spier dus. Hier geven ze dit zowel intramusculair als subcutaan, onder de huid. In deze casus gaat het om een tetanusvaccin bij een 23-jarige jongen die wonden had na een ruzie met zijn broer. De stagair verpleegkundige diende het vaccin subcutaan toe en in drie tijden. Ze prikte dus, diende een beetje toe, kleefde de spuit met de naald in de huid op de arm vast en om het kwartier spoot ze een beetje bij. Dit was om te zien of de patiënt niet zou reageren op het vaccin, ook al is dit maar 1 ml. Je dient dus eigenlijk steeds bijna niets toe en ik vond het ook gevaarlijk om dit op de huid te kleven. Bij kindjes kleven ze het ook op de huid, terwijl een kind zoveel beweegt... Ik stelde ook de vraag waarom ze het subcutaan toediende en ze zei dat dat mocht, ik moest maar op het doosje kijken. Wel ja, daar stond letterlijk op ‘intramusculair toedienen. Indien stollingsstoornissen subcutaan toedienen’. De patiënt had dit niet, maar ze zei dat ze het toch zo moest doen want ze heeft het zo geleerd. Toen ik nadien de vraag aan een vaste verpleegkunde stelde zei hij me dat ik op het doosje moest kijken. Ik deed dit en zei hetzelfde. Hij geloofde me niet en wou het doosje zien. Ik heb het toen getoond en hij zei omdat hij geen stollingsstoornissen had dat je dus mocht kiezen hoe je het vaccin toediende. Rare uitleg, want dit is niet wat er in de bijsluiter staat, maar bon 🙂.


Een ander jobke dat ik deed was het vouwen van kompressen en het rollen van watjes. De kompressen werden dan nadien gesteriliseerd in de oven, maar vaak werd vergeten dat er kompressen in de oven zaten. Resultaat? Witte kompressen die bruin zijn geworden en een vervelend geurtje. Maar dit is geen probleem, je mag de kompressen gewoon nog gebruiken.

Heel wat belevenissen dus! Hop naar een nieuwe week! 🙂

Geschreven door Katrien.tripjeSenegal