'Dilidijan, yes, Dilidijan. Stop Dilidijan!'
Mooi niet. De buschauffeur trapte de bus nog eens op z'n staart en stopte niet op mijn bestemming. Ik was druk in gesprek met twee Spanjaarden en ik had het pas laat door. Toen ik hem eraan herinnerde dat we mijn bestemming net voorbij waren geraasd, ging het anker uit en werd ik langs de kant van de snelweg gedropt. 'You walk back. 10 minute'. Alles even vriendelijk en de man bood tien keer zijn excuses aan.
10 minuten was wat optimistisch. De wandeltocht, dwars door en over de groene bergen was echter schitterend. Ik passeerde talloze jongens die langs de weg water en maïskolven verkochten.
Ik raakte met een van hen in gesprek, 13 jaar. 'Can we speak English? I not go to school because my parents have no money. If I speak English I can go to Europe. No English no future!'
'Holland? Ajax? van de Beek?'

Armenië is net zo groot als België en het piepkleine landje zit letterlijk gesandwiched tussen Rusland, de Europese Unie en het Midden-Oosten. De grenzen met Azerbeidzjan en Turkije zijn gesloten vanwege een conflict over Nagorno-Karabach.
Nog geen 3 miljoen inwoners, waarvan 1,2 miljoen in Yerevan. En waarvan een ongekend aantal onder de armoedegrens leeft. Men zegt zo'n 40 procent. Recente officiële cijfers ontbreken echter.
Armenië is sinds 2001 lid van de Raad van Europa. Om hiervan lid te kunnen worden moesten de doodstraf en de anti-homo-wet worden afgeschaft.

Twee keer zoveel Armenen wonen buiten Armenië dan in het land zelf. Deze ‘ontheemde’ Armenen zijn gevlucht voor de Armeense genocide of later voor de strakke hand van de Sovjetunie. Tegenwoordig emigreren veel Armeense jongens naar Europa en Rusland.
Ze verdienen daar een veelvoud van wat ze in Armenië verdienen en kunnen zo ook hun familie aan het thuisfront onderhouden.
Het vertrekken uit Armenië wordt 'diaspora' genoemd. Ook in Nederland is de laatse jaren regelmatig sprake geweest van Armeense gezinnen die moesten worden uitgezet en in het nieuws kwanen vanwege de weigering terug te gaan. Is Armenië dan echt veel minder prettig dan het lijkt?

Vrouwen worden in Armenië nog steeds, anno 2019, uitgesloten van een aantal beroepen. Een vrouwelijke soldaat of metrobestuurder zul je niet tegenkomen. Iets wat voor ons als West-Europeanen natuurlijk niet voor te stellen is.

Armenië was het eerste land op de wereld dat het christendom als staatsgodsdienst aannam. 94% van de bevolking behoort tot de Armeens-Apostolische Kerk. Ook is nog 4% van de bevolking lid van een andere kerk. Armenië staat dan ook bekend om de vele kapelletjes. En de natuur.

Karate, kickboksen, worstelen en gewichtheffen zijn de belangrijkste sporten in Armenië. Daarna komt pas voetbal. Ook is schaken erg populair. Sterker nog, schaken is hier een verplicht vak op school!

Na zeker drie kwartier door de bergen te zijn gelopen vond ik het wel mooi geweest. Navigatie werkte niet en ik had geen idee waar ik was, bahelve dan dat ik ergens in de verte, in een vallei een dorp zag liggen.
Ineens doemde een zevental politieagenten op dat het vooral druk had met praten en sigaretjes roken, leunend tegen de dienstwagens.
Een van de agenten maande me te stoppen met lopen en naar hen toe te komen. Ze spraken geen Engels, maar een van hen wist me duidelijk te maken dat het nog een kilometer of 7 lopen was.
Ik vroeg hem een taxi te bellen. Hij zei 'Come, me police and taxi!'
Uit de achterbak van een vervallen grijze Lada werd een net zo vervallen, stoffig, geel taxibordje getoverd en op het dak gezet.' Come, free taxi, welcome to Armenia!'

Waar Georgië nogal lastige verhoudingen heeft met Rusland, zo zijn er bijvoorbeeld geen directe vluchten van en naar Rusland, daar heeft Armenië prima verhoudingen met de grote buur. En ook de verhoudingen met Europa zijn goed. De verhoudingen met Turkije zijn gezien de geschiedenis natuurlijk minder goed. In het volgende deel zal ik hier verder op ingaan.
De littekens van de door Turkije nog steeds ontkende gepleegde genocide zijn vandaag de dag nog zichtbaar.

'You from Holland?' vroeg de agent / taxichauffeur me. 'Do you like marihuana?' verscheen er via Google Translate op zijn telefoonscherm.

Ik had voor een paar nachten een kamer geboekt bij een Armeense familie.
De man en vrouw stonden me op de stoep op te wachten. Ik mocht zelf kiezen of ik de kamer wilde of de bovenverdieping met terras. In het laatse geval deelde ik wel met hen de woonkamer, het toilet enzovoorts. Ik koos voor de laatste optie. Harud en Larissa vertelden me het een en ander over de omgeving (Google Translate) en lieten me direct thuisvoelen.
Harud nam me met de auto mee naar het nabijgelegen meer. Ik deed wat ziplining, verkende de omgeving en vervolgens beken we de kloosters Haghartsin en het Jukhtak Vank. De Armeense keuken is heerlijk. In de Armeense keuken zijn veel Libanese en Turkse invloeden (kebab). Er wordt veel lams- en rundvlees gegeten en overal kun je khorovats (gebarbecued vlees of vis) bestellen. Bastoerma is gedroogd rundvlees besprenkeld met zout en kruiden, dolma is rijst en / of vlees in wijnbladeren. Heerlijk! Het platte brood, dat je overal ziet in Armenië, noemt men lavash.

Dilijan wordt door de locals ook wel het Zwitserland van Armenië genoemd. Dit vanwege de ligging in de bossen in de bergen. Dilijan was vroeger een bekend kuuroord. De rijke elite in de Sovjetunie had hier hun vakantiehuis en bracht de zomers daar door.

De Armeense vlag is rood, blauw, geel gestreept (horizontaal).
De rode streep staat voor het bloed dat er vloeide in de strijd voor de onafhankelijkheid.
De blauwe streep staat voor de Armeense blauwe lucht en ook voor de hoop.
De geel-oranje streep staat voor het land en de kracht van de boeren die in de landbouw werken. Het bekendste Armeense citaat is: 'Inch vor tsanes, ayn ke hndzes.' Dit betekent: 'Wat je zaait, zul je oogsten'.

De warmte en vriendelijkheid van de Armenen kent geen grenzen.
Alles wordt voor je gedaan en geregeld. Ontbijt is nooit genoeg, iets voor de Armenen meenemen wordt in eerste instantie niet gewaardeerd. Alles staat in het teken van het verzorgen van de toeristen. Armenen geloven dat toeristen zijn gezonden door god om hun land te bezoeken. Ja, echt waar.
Armenië is veilig, heel veilig. Overal kun je zonder problemen alleen over straat, ook 's avonds. Alleen loop je wel een hoog risico om regelmatig te worden aangesproken door locals die niets liever willen dan je mee te nemen voor een rondje door hun land. Armenië staat voor Gastvrijheid. Met een hoofdletter G.

'Wat moet je nou weer in Armenië?' is een vraag die ik ontzettend vaak heb gehad. Ik heb twee Armeense jongens in de klas gehad en ik moet zeggen dat die me wel hebben geïnspireerd. En ja, Armenië is bijzonder en er zijn makkelijkere landen om te reizen. Buiten Yerevan wordt nagenoeg geen Engels gesproken, vertrektijden van bussen kun je niet serieus nemen en de wegen zijn vaak heel, heel slecht. Wie denkt dat in Georgië de wegen slecht zijn is niet in Armenië geweest.
Bussen worden net zo vol gepropt tot er geen kip meer bij kan en je minimaal een kind op schoot hebt. Overigens moet je ook niet vreemd opkijken als iemand daadwerkelijk een kip meeneemt.
Armenië is zonder enige twijfel heel conservatief. Armenie is straatarm en corruptie is de mensen niet vreemd.
Mogelijk niet het beste land om te wonen. Gelukkig gloort er hoop aan de horizon van dit geteisterde land. In het volgende deel zal ik meer vertellen over de revolutie van 2018.

Hoe dan ook is reizen door deze 'open wonde' uniek.
En met het land komt het wel goed. Armenië bezit een belangrijk wapen: de gastvrijheid is oneindig en ongekend. Waar een klein land groot in kan zijn...

Geschreven door Petersreisdagboek