29 september is het feest van de aartsengelen: Gabriel, Rafael, Michael en dus m'n naamdag.

Ik sta vroeg op, zonder ontbijt of afscheid ga ik stilletjes op stap. Ben beetje onzeker over de route om terug te komen op de chemin, en kom alsnog voor de gelsoten camping van Martiniere. Het voelt alsof de zomer en de vakantieperiode voorbij is, terwijl ik als verdwaalde tourist ben achtergebleven in dit land.
In St Hugues e Chartreuse was helaas het museum van Arcabas gesloten. https://fr.wikipedia.org/wiki/Arcabas
Ik ontbijt op 'n bankje voor de school. Kennelijk is ook hier op woensdag geen les, de kinderen komen 4 dagen naar school en op woensdag moeten grootouders enz oppassen, zo was het althans in Conzieu.
Verder is het een behoorlijk steile klim vandaag. Als ik 't even niet zo leuk meer vindt, komen er 2 wandelaars. Geen rugzak, zij gaan veel sneller dan ik. doen op woensdag even een training om in het weekend verder te wandelen. Maar ze zijn vriendelijk en hij past zich een tijdlang aan mijn tempo aan, geeft me informatie over de beklimming die me te wachten staat, ik heb wat aanspraak. Kan er weer tegen. Op de Col de Coq, 1350m, zijn er parkeerplaatsen en komen mensen voor dagrecreatie de bergen in. Een heel ander soort tourisme hier. Er staat een bordje: snackbar 350m. Als ik er voor omloop blijkt het gesloten te zijn. Ik ga er op de veranda uit de wind zitten en eet er m'n blikje vis en brood op. Ook hier is het seizoen voorbij. Dan moet ik afdalen naar St Pancrace.

Na een paar meter is er een geplastificeerde brief op een boom geprikt: chers amis pelerins! De parochie van Bernin heet ons welkom en biedt haar diensten aan. Eerst moet ik daarom lachen: vrijdag tussen 15h en 16h is er een accueil in de kerk enz: hoe kun je daar nou onderweg op afstemmen. Maar de bedoeling is goed en heel hartelijk, het is mogelijk om bij parochianen te logeren als je een coordinator belt, de kerk is open en je kunt er een stempel krijgen, en je kunt een gesprek aanvragen met Pere Patrick, die dan naar Bernin komt, bijv. als je wil biechten. Hij is zelf ook op pelgrimage geweest naar Santiago en naar Assisi. Dat laatste trekt me over de drempel: ik besluit hem te bellen. We spreken om 14h af in de kerk van Bernin. Na dat telefoontje ben ik wel wat hyper, dwz ik neem niet alle rust voor de afdaling maar wil mn afspraak halen.

Al snel blijkt dat onmogelijk, ik denk dat pere Patrick ook niet goed wist waar die brief nou precies hing en hoever het daarvandaan nog was. In St Pancrasse is een cafe. Ik bel met Hanna en met m'n moeder die vandaag aan haar heup geopereerd wordt: wat fijn om niet alleen op zo grote afstand mee te leven maar ook echt even te kunnen spreken! Er is wifi en ik laad dus vast even m'n foto's op pindat. De cafebaas waarschuwt me voor het weer: dat kan zo omslaan.
Er zijn 2 wegen om naar Bernin af te kunnen dalen. De 'chemin de facteur' is de mooiste, al eeuwenoud, maar gevaarlijk blij slecht weer en gesloten in de winter. Ook wie last van duizeligheid heeft mag er niet overheen. Niet qua hoogte maar qua rotsen moet het als een bergetappe worden beschouwd. Het is er mooi, warm weer. En werkelijk prachtig! De rotsen. Het uitzicht. Het rotsige paadje. Paragliders. Het meest spectaculaire pad tot nu toe.
Aan de voet van de lange afdaling koel ik m'n voeten in een beekje, dat is wel nodig. Bernin en zelfs de kerk zijn dichtbij, maar de laatste kilometer valt me heel zwaar en ik heb 't gevoel dat ik ver moet omlopen en dat de afdaling m'n benen te zwaar heeft belast. De deur van de kerk is open. Bij 'n portret van Franciscus ligt de stempel voor pelgrims al klaar. Dezelfde brief als 'boven' op de Col de Coche heet ons welkom. Er zijn allerlei mooie folders, over trouwen in de kerk, missionaire activiteiten enz. Ik voel me hier wel thuis, droog buiten m'n bezwete kleren in de zon, blijf er wel 2 uur of zo zitten bidden en bijkomen. Maar Pere Patrick tref ik niet: hij had m'n berichtje dat ik het niet ging halen niet ontvangen en was voor niets naar Bernin gekomen om 14h, heeft nu geen tijd meer om het opnieuw te proberen. Hij geeft me de nummers van 2 permanente diakens - maar zij bellen me niet terug. De mis is om 18:30 in St Ismier, ik ben welkom, maar hij kan me niet komen halen. Hoe kom ik daar? 5 km liften straks? De mensen waar ik 's avonds ga logeren zijn pas om 18h thuis.
Dan komt er 'n jongeman de kerk binnen. Hij gaat vooraan zitten om te bidden. Als hij even later weer wegloopt spreek ik hem aan. Toevallig moet Johann voor n klus naar .. St Ismier. Hij helpt mensen met ICTproblemen, vooral ouderen, maar nu 2 pubers en daar is hij nerveus over, gaat hij hen goed kunnen helpen? Hij heeft de gewoonte ontwikkeld om als hij n moeilijke klus moet doen eerst even de kerk binnen te lopen en het op te dragen in gebed. Hij vertelt over zijn verleden, over depressie en mislukkingen, maar ook hoe hij op een gegeven moment schoon schip heeft gemaakt en nu, met zijn vriendin, een nieuw en serieus leven is begonnen. Dat hij op mijn weg komt, precies toen ik 't nodig had, begrijpt hij op dezelfde manier als ik - en het is wederzijds.
In St Ismier maakt Pere Patrick toch even tijd vlak voor de mis. Ik tracteer op abrikozentaart van de bakker omdat het m'n naamdag is. Hij heeft geen tijd, moet meteen na de mis naar een 2daags congres over het boek "Als God renoveert" van de Canadese priester James Mallon.
https://youtu.be/C18V0l28-2U
https://missionaireparochie.nl/
Dat boeit me, daar hebben mijn collega Andre en ik ook inspiratie in opgedaan. Ik vertel over leer-T-huis, ons digitale catecheseproject waarin mensen uit verschillende kerken elkaar in coronatijd ontmoetten die daar anders niet vele kilometers voor gereisd zouden hebben. Het klikt, ik voel me op m'n gemak, doe even de afwas terwijl Patrick telefoneert, heb 't gevoel dat ik aanvoel hoe je je hier 'als collega te gast' kunt gedragen.

Dat is niet helemáál het geval als ik in de kerk m'n rugzak neerzet en vast naar de sacristie loop. De andere priester, uit Congo, maakt me duidelijk dat ik hem beter niet onder het tabernakel had moeten neerzetten - had ik niet gezien. Maar onder het raam van de H.Michael is wel een goed idee. Ik krijg een albe en een witte stola, met een veiligheidsspeld maken we er een diakenstola van. Ik mag het Evangelie voorlezen: Johannes 1,47-51, over Nathanael onder de vijgeboom. Ik kon 't niet van tevoren voorbereiden, maar het Frans lezen gaat goed, net als het assisteren in de liturgie. Het fijne is dat dit een soort internationaal rollenspel is, waar je gewoon in kunt stappen en over en weer weet wat er van de rol diaken verwacht wordt. Pere Patrick heeft 'n plezierige manier van 'ruimte maken', daarin zit wel veel verschil tussen de ene of de andere priester - en diaken natuurlijk. Zijn preek is indringend en lang, zoals James Mallon aanbeveelt, en er wordt met grote aandacht naar geluisterd. Het gaat over het kwaad dat we allemaal in ons hebben, de kerk niet uitgezonderd. Het rapport van de commissie Sauvé (de Franse Deetman zeg maar) over sexueel misbruik van minderjarigen komt binnenkort uit en werpt zijn schaduw vooruit. Patrick legt de relatie met het hier en nu, het persoonlijke, de strijd tegen het kwaad die ieder van ons iedere dag opnieuw moet leveren en daarin neemt hij iedereen mee, het wordt geen ver-van-mijn-bed-show of veilig afreageren op zondebokken, of dat nou 'rotte appels' of 'de media' zijn: de kerk, dat zijn wij allemaal, het gaat ons allemaal aan en we kunnen allemaal bijdragen.
Aan het eind van de mis krijg ik de pelgrimszegen. Ik moet m'n rugzak opdoen, over m'n albe heen, en bij het raam van H.Michael gaan staan. Het emotioneert me, ook omdat Patrick zelf veel pelgrimservaring heeft, de ervaringen van wind en zon en regen en gastvrijheid enz uit eigen ervaring kent en deelt. Ik mag ook enkele woorden toevoegen, als intentie. Het Frans is niet het probleem, wel om mijn prive-ervaringen te delen met een 40, 50 parochianen die mij en mijn verhaal niet kennen. Ik kies daarom 3 mensen uit die ik ontmoet heb, en bid voor hen 'als voorbeeld' voor een situatie waarin ik de mensen in de kerk probeer 'mee te nemen'. Voor mijn naamgenote Michelle in Beaujeu dag #32, die me als haar laatste pelgrim ontving, en voor alle mensen die gedwongen naar een nieuwe levensfase overgaan, om openheid voor nieuwe zegeningen om te geven en ontvangen. Voor de andere naamgenote Michelle in Innimond, dag #39, die haar man moet missen en voor alle mensen die in rouw verkeren om hun geliefden. Voor een kleine Rafael die een operatie te wachten staat en voor iedereen die geopereerd wordt. En voor Johann, die het dagelijks werk van zijn handen aan de Heer opdraagt, en daarmee met zijn talenten bijdraagt aan wat God van ieder van ons vraagt.
Ik zing het "ite missa est, Alleluia", Patrick en de kerk antwoorden "Deo gratias, Alleluia". Hij vraagt of er nog iemand uit Bernin is die me kan afzetten op mijn logeeradres. Twee mensen melden zich. Maar terwijl ik met hen naar buiten loop... zit daar Johann op de stoep te wachten. Op mij. Ik ben zeer ontroerd en rijd natuurlijk met hém mee. In dit ritje van een paar kilometers zijn we zeer openhartig naar elkaar. Hij is helemaal niet een parochiaan die op zondag in de mis komt, eigenlijk nooit, maar de deur van de kerk in Bernin is open (! zo zie je maar hoe belangrijk dat is!) en daar zoekt hij God op op een open en ontvankelijke manier. Sommige trouwe kerkgangers zouden daar eens over na moeten denken, ikzelf althans werd tijdens de eerste lockdown met mijn zondagsgewoontes geconfronteerd. Ik kon niet naar de mis, ging steeds afstandelijker (recensie-stand) en minder naar de online mis, en ging het na verloop van tijd missen. Het = ...? Het míssen ging ik missen!
Bij het afscheid voor de deur van Claire en Hervé zegt Johann: "tu cherchais une voiture, tu as trouvé un ami". Je zocht een lift, maar je hebt een vriend gevonden.

Eigenlijk zit ik nu al helemaal tjokvol. Met indrukken. Emoties. Zegeningen. Zo'n intensieve naamdag heb ik niet eerder beleefd, voor zover ik me nu herinner. En nu mag ik ook nog in een huis, in een bed slapen. Als ik aanbel, ziet Baptiste (9 jaar) me het eerst en begint met een brede glimlach te stralen. Voel me heel welkom en ben blij dat ik eerst even mag douchen en op bed liggen, om alle emoties even te laten zakken voor ik opnieuw mensen ga ontmoeten. Ik slaap in de kamer van een van hun 4 studerende dochters. Doet me denken aan onze eigen kinderen, hun kamers, en dat ik ze mis. Dan komt ook Claire thuis en gaan we eten. We hebben een indringend gesprek, een van de meest openhartige van de hele reis. Eerst over EdF (electriciteitsbedrijf van Frankrijk) waar hij werkt als ingenieur, ook zij is opgeleid als ingenieur trouwens. Over managers. Over solidariteit, betrokkenheid en verantwoordelijkheid in kleine gemeenschappen, zoals de 'monsieur le maire' die ik verschillende plaatsen heb leren kennen, en hoe snel dit verdwijnt door schaalvergroting en zogenaamde efficiency of kostenbesparing. Maar we hebben het vooral over geloof. Ik krijg stevige vragen voor m'n kiezen, en red me er - in het Frans - zo goed mee dat ik een compliment voor m'n leraarschap krijg. Maar ook op school zou ik het niet makkelijk vinden mijn woorden te kiezen over het kwaad, over vrije wil, over de 'almacht' van een God die 'niets doet' tegen het lijden. Het theologische antwoord ken ik wel en kan ik goed overbrengen, maar wat zeg je tegen iemand die hier zelf door getroffen is, of zijn kind ziet lijden? En wat leer je je kinderen over God als ze jong zijn, als het alléén maar over zoete-lieve-herder en regenbogen en duiven gaat, hoe kunnen ze dan later in de wereld met andere ervaringen omgaan? Ik ben bij bijzondere mensen op bezoek, mild en wijs, hartelijk en open, die veel vrijwilligerswerk doen in de parochie, bij scouting enz. Ze kennen pere Eric (dag #18) die nu in la Cordelle, Vezelay is. Toen hun kinderen jonger waren deden ze Franciscaanse familieweekends waar ze allemaal goede herinneringen aan hebben, ook de gezinsleden die momenteel weinig of niets hebben met de kerk. Ook daar praten ze met mildheid en begrip over. Het is fijn om met hen de diepte in te gaan en ook onze twijfels en kwetsbare kanten aan elkaar te tonen. Aan het eind stel ik voor af te sluiten door samen te bidden. Daar is de sfeer naar, en inmiddels is mijn 'rol' (godsdienstleraar en diaken) ook helder genoeg geworden om dat voor te kunnen stellen. Het is fijn. Het doet me denken aan onze online bijeenkomsten leer-T-huis en Nieuwe Ruimte, waar mensen zich openen voor elkaar en waar de woorden die je wil uitspreken als het ware vanzelf in je opkomen; het overstijgt wat je zelf wil "inbrengen", het gaat eerder door je heen en kan daarom ook bij anderen herkenning en bemoediging brengen. Als ze dat willen, als het hen goed doet.

Het slapen in een vreemd huis na zo'n zeer emotionele dag is wel een probleem. Ik lig lang wakker. Heb voor m'n been het icepack nodig dat in de vriezer ligt, maar vind de lichtknopjes niet, wil niemand wakker maken en dwaal eindeloos tastend rond tot ik de keuken vind. Ook weet ik niet goed hoe ik moet omgaan met de 'donativo'. Dat is de vrije gift die je achterlaat als je logeert bij mensen die als "accueil pelerin" in de lijst van de chemin d'Assise staan. Hoeveel zou dat dan moeten zijn? Waar en hoe geef je het? Eerder had ik al eens geld achtergelaten bij mensen die me spontaan te eten hadden gevraagd en een uitvoerig grillbuffet hadden aangericht terwijl ze vertelden dat ze chambre d'hotes (B&B) wilden gaan doen. Toch viel m'n envelopje niet goed mailden ze later, niet erg en goed bedoeld maar mijn inschatting was wel verkeerd geweest. In dit geval zijn zij pelgrims gewend dus er zal vaker een donativo zijn achtergelaten, en het livre d'or (gastenboek) is een handige manier om dat tactvol te doen. Toch wil ik ons prachtige gesprek hier niet mee bezoedelen. Ik besluit wel wat geld in een envelopje te doen, maar dan als "boekentip". N.a.v. je opstelling in een wereld waar het kwaad vrij spel lijkt te hebben, had ik verteld over de dagboeken uit Amsterdam en brieven uit Westerbork van Etty Hillesum. Die zijn ook in het Frans vertaald (wist ik van de karmelitessen, #1) en bij wijze van boekenbon als ze daar kennis mee zouden willen maken laat ik mijn bijdrage achter.
Nu dit geregeld is kan ik eindelijk slapen, en voel me héél rijk gezegend, Bernin was van de brief op de bergtop tot de kerk en de bijzondere ontmoetingen een topervaring van m'n pelgrimage!

Geschreven door Michaelsvoettocht