Bolivia... waar moet ik beginnen. Het is zo anders, zo arm, zo kleurrijk, zo vies, zo mooi. Ik steek samen met mijn reisvrienden uit Noorwegen en Colombia de grens over vanuit Argentinië, we komen dus binnen via het zuiden. Het westelijke gedeelte van Bolivia bestaat voornamelijk uit hoogland, oftewel altiplano. Dit is een plateau wat zich boven de 3300 meter bevindt. De zuidwestelijke helft is woestijnachtig, hier bevinden zich de Atacamawoestijn en de salar de Uyuni, de zoutvlaktes. Het land wordt opgesplitst door het Andesgebergte, en aan de oostelijke kant van de Andes bevindt zich het warme en vochtige regenwoud van de Amazone. We komen terecht in Villazon, hoewel er misschien maar een kilometer verschil in zit voelt het gelijk zo anders dan Argentinië. Het is altijd even zoeken na een grensovergang. Ten eerste moet je op zoek naar een bank om geld in het valuta van dat land te halen. Daarna moet je op zoek naar eten en een plek om te overnachten. We nemen de bus naar Tupiza, een stoffig dorpje gelegen in een vallei van rode rotsen. De volgende dag neem ik afscheid van de jongens, ze gaan naar Salar de Uyuni waar ik in 2016 al geweest ben. Ik besluit een dag of wat in Tupiza te blijven en een mooie hike te lopen door het landschap waar de film Butch Cassidy and the sundance kid is opgenomen. Ik snap het wel.. de rode rotsen hebben allerlei vreemde formaten en steken mooi af tegen de blauwe lucht, het voelt alsof je rechtstreeks het westerntijdperk inloopt. Het dorp Tupiza is lekker rustig en heel traditioneel Boliviaans. Zo is er, zoals in elke Boliviaanse stad of dorp, een centrale markt. Op deze markt zitten de Cholita's, de Boliviaanse inheemse vrouwen, op de grond met al hun waren om zich heen uitgestald. Groenten, fruit, halve koeien aan vlees, kleding, cosmetica, elektronica..je kunt het zo gek niet noemen. Het is een bonte verzameling en chaotisch druk. De Cholita's zitten ten midden van al deze zooi vaak te breien, ze maken al hun kleding zelf. Soms hebben ze hun kinderen ook bij zich die dan ook de hele dag zomaar op straat zitten en bezig worden gehouden met zoetigheden. Cholita's kenmerken zich door hun traditionele kledij wat bestaat uit een lange bolvormige rok tot de grond, een soort schort, vaak een bolhoedje, 2 lange zwarte vlechten en een gekleurde doek op hun rug waarin ze spullen of zelfs een baby vervoeren. Ze zijn meestal even breed als dat ze lang zijn en ze kunnen behoorlijk humeurig zijn. Zo vinden ze het niet fijn om gefotografeerd te worden, ze denken dan dat hun ziel afgenomen wordt. Als je het wel doet worden ze woest en heb je kans bekogelt te worden met tomaten, appels, meloenen en alles wat voor handen is. Uit respect doe ik het dan ook zo min mogelijk, al heb ik wel geprobeerd om wat stiekeme foto's voor jullie te maken zodat het een beetje beeldend wordt.

Ik neem de nachtbus naar Sucre. Mijn eerste nachtbus in Bolivia en gelijk de verschrikkelijkste in mijn leven tot nu toe. Ik koop overdag een kaartje in het busstation en zorg dat ik 's avond op tijd aanwezig ben. Na een lange tijd wachten komt eindelijk de bus aangereden. Zonder dat ik mijn paspoort moet laten zien of mijn tas moet laten labelen kan ik zo naar binnen stappen. Ik loop het trapje op naar boven. Daar aangekomen blijf ik stilstaan van verbazing, de hele bus zit nokkie vol gestouwd. Maar echt vol vol, er is geen stoel meer over en zelfs in het gangpad zitten Cholita's op de grond met al hun spullen overal om hun heen uitgestald. Er zijn zelf kippen in de bus, geen enkele toerist. Met open mond staar ik naar binnen, iedereen staart onbewogen naar me terug. Totdat een man vraagt 'zoek je iets meisje?'. 'Uhhh ik geloof dat ik stoel nummer 9 heb', stamel ik, kijkend op mijn ticket. Een humeurige Cholita zucht diep, pakt haar spullen en staat op. Phoe... ik heb een stoel. Vergeleken met de luxe en ruime nachtbussen van Argentinië (waar je zelfs eten en drinken krijgt) zit ik hier opgevouwen in mijn stoeltje. Ik kan mijn benen niet kwijt, ik wil mijn tas met mijn waardevolle spullen op schoot houden en de man die naast me ligt te slapen hangt half over me heen. Dit gaat een lange nacht worden met een rit van 11 uur voor de boeg. De bus komt in beweging en ik doe mijn headset met muziek in mijn oren en mijn slaapmaskertje op. Ik ben denk ik net in slaap gevallen als de bus stopt voor een plaspauze, en dan denk je oh een wc? Nee hoor, zeker 10 Cholita's zitten naast elkaar te squatten langs de kant van de weg om zo te plassen onder hun lange rokken. Oké, ik val weer opnieuw in slaap. Maar weer word ik ruw gestoord. De bus staat stil en ik hoor een berg gestommel. Als ik mijn slaapmaskertje een beetje omhoog duw schijnt er een vel licht in mijn gezicht. Het is een soldaat. Als ik rond me heen kijk lijkt het hele leger de bus in gestampt te zijn. Alle tassen, dozen, manden worden uit de rekken getrokken, opengemaakt en binnenstebuiten gekeerd. We hebben een drugscontrole. Man man man, wat een bende. Wat die Bolivianen wel niet meenemen in een bus, ongeloofelijk! Mensen worden uit de bus geroepen om verantwoording af te leggen terwijl hun dichtgetapete paketten zonder pardon opengerukt worden. Ik voel me best een beetje zenuwachtig, stel je voor. Mijn tas ligt daar maar onbewaakt in het ruim. Gelukkig gaat alles goed en na 45 minuten mogen we weer verder rijden. We doorkruisen de gure, winderige Altiplano (hoogvlakte +3300m) en het raam naast me tocht zo erg dat ik lig te rillen van de kou. De volgende ochtend komen we aan in Sucre. Ik ga naar het hostel en nadat ik 4 uren heb moeten wachten op mijn bed, slaap ik voor de rest van de dag.

Sucre, de hoofdstad van Bolivia, 2800 meter boven zeeniveau... misschien tot nu toe mijn favoriete stad. Het is prachtig met de witte gebouwen in het centrum en het zachte, lenteachtige klimaat. Iedere dag rond 5 uur onweert het boven de bergen waar ik vanaf het balkon van mijn hostel zicht op heb. Ik heb een fijn en rustig hostel en ik volg een week lang iedere dag 3 uur privéles in Spaans. Daarnaast moet ik flink wat huiswerk maken dus ik heb het gewoon druk 😝 Iedere dag ga ik naar de centrale markt om een vers fruitsapje te drinken en omdat het hostel een goeie keuken heeft koop ik op de markt mijn groentes en kook ik lekker voor mezelf. De Boliviaanse keuken is niet echt iets om over naar huis te schrijven. Wederom veel koolhydraten, witte aardappels, zwarte aardappels, rijst en kip. Bovendien is het hygiëneniveau niet erg hoog, mede door de armoede. Het halve hostel zit aan de antibiotica voor wormen. Ze zijn mij tot nu toe gelukkig nog bespaard gebleven. Aan het einde van de week komt er een Engele invasie het hostel binnen. Nou die houden hun reputatie hoog, het is gewoon echt waar..ze drinken en feesten tot ze erbij neervallen. Ik probeer de partyhostels een beetje te ontwijken, iedere maandagavond beerpong, dinsdagavond karaoke, woensdavond zuipen we wederom tot we erbij neervallen. Nee, niet mijn doel in het reizen en vooral heel oppervlakkig. Maar veel jongeren banen zich zo een weg door Zuid-Amerika. En het is gewoon echt zo, die Engelsen kennen geen grenzen en ook de Australiërs kunnen er wat van.

Ik neem wederom een nachtbus naar La Paz. Dit keer betaal ik wat meer voor een wat luxere bus. 1 dag voor mijn vertrek laat de Boliviaanse krant een krantenartikel zien van een busongeluk vlak voor La Paz, 17 doden. Het artikel sluit af met de melding dat dit soort ongelukken vrij normaal zijn in Bolivia dankzij de slechte, vaak onverharde bergwegen en dronken chauffeurs. Later tijdens mijn reis ervaar ik dat het echt zo is, veel Bolivianen, zelfs buschauffeurs die verantwoordelijk zijn voor het leven van tientallen passagiers kruipen dronken achter het stuur. Er is niks geen controle. Gelukkig kom ik, na een lange, hobbelige en vooral bochtige nacht veilig aan in La Paz. La Paz is een hooggelegen stad met een hoogte van 3600 meter en de grootste stad van Bolivia. De eerste dag voel ik me wat misselijk maar mijn lichaam acclimatiseert snel. La Paz is groot, druk, lawaaierig, stinkend, arm en chaotisch. Maar toch ook interessant. Ik doe een stadstour met een gids en leer onder andere het lugubere verhaal dat onder veel gebouwen hier mensenlichamen liggen ter offer aan Pachamama (moeder aarde), waar in Bolivia heilig in gelooft wordt. Omdat Pachamama de offers graag levend ontvangt, wordt een dakloze zonder vrienden en familie gedrogeert met alcohol en het bewusteloze lichaam wordt in de bouwput gelegd en zo levend begraven. Het gebouw wordt er bovenop gebouwd en door het offer geeft Pachamama geluk voor de toekomst. De stadstour leert me bovendien veel over de oorlogen met de buurlanden in het verleden, de grillige politieke situatie en de gigantische cocaïneproductie die Bolivia heeft. Vooral vanuit de gevangenis San Pedro van La Paz, waarbinnen zich een ware cocaïnefabriek bevindt.

Ik fiets de 69 km lange Yungasweg, ook wel Deathroad (de weg des doods) genaamd op en mountainbike. De weg dankt zijn naam aan de vele doden die er vallen, gemiddeld 200 a 300 per jaar, en is daarom uitgeroepen tot 's werelds meest gevaarlijke weg. De meeste ongelukken gebeuren met auto's en bussen en door dronken bestuurders. De weg is daarom nu grotendeels afgesloten voor gemotoriseerd verkeer. De weg is soms erg smal met 100en meters diepe kliffen ernaast, overal staan kruisjes ter nagedachtenis van verongelukte mensen. De route is desondanks prachtig! Hij begint hoog in de bergen waar sneeuw ligt en eindigt na 69 km in de warme, groene jungle. Onderweg passeren we watervallen, groene valleien en heel veel bochten. De hele weg is bergafwaarts en we hebben goeie fietsen met goeie remmen zodat we lekker vaart kunnen maken. Tja.. soms is het gevaarlijke juist wat adrenaline geeft en wat dingen leuk maakt.

Alsof het nog niet genoeg is haal ik het in mijn bol om een berg te beklimmen. De Huayna Potosi heeft een hoogte van 6088 meter. Deze berg is bereikbaar voor beginnende klimmers omdat het geen technische stukken bevat en omdat de top bekleedt is met sneeuw en ijs. Natuurlijk doe ik dit niet alleen maar met een gids. De tocht duurt drie dagen. Omdat we naar enorme hoogte gaan is het heel belangrijk om goed te acclimatiseren. Hoogteziekte kan namelijk heel gevaarlijk, en zelfs dodelijk zijn. Daarom blijf ik eerst een week in La Paz, op 3600 meter hoogte. De eerste dag lopen we naar het basiskamp, met een hoogte van 4700 meter. Daar aangekomen was het de bedoeling om ijsklimtechnieken te gaan oefenen op de gletscher, maar omdat er een gigantische sneeuwstorm is kunnen we niet naar de gletscher gaan. De 2e dag hiken we naar highcamp, op een hoogte van 5200 meter. Dan denk je misschien 500 klimmeters, dat valt toch wel mee. Maar ik zal je zeggen, klimmen boven de 5000 meter met een rugzak van 15 kg vol met klimmateriaal, stijgijzers en een pikhouweel is geen kattenpis. Mijn
ademhaling en mijn hartslag rijzen de pan uit. Regelmatig moet ik mijn gids vragen om even te stoppen om naar adem te happen. Op highcamp aangekomen val ik compleet uitgeput in slaap. Dit is waar de hoogte parten gaat spelen, je lichaam gaat pas raar doen na meer dan 6 uren op een hoogte te verblijven. Ik schiet regelmatig, naar adem happend wakker. Mijn schedel voelt te klein omdat mijn hersenen aan het uitzetten zijn door de hoogte. Ik drink gigantische hoeveelheden cocathee en ik knauw op cocabladeren (nee dat is geen cocaïne, dat wordt het pas na de chemische bewerking ervan. Cocabladeren werken heel goed tegen hoogteziekte, heel Bolivia knauwt erop). 'S nachts om 12 uur gaat de wekker om een toppoging te doen. 6 uren hiken, zo'n 1000 klimmeters voor de boeg. De bedoeling is om de top te bereiken voor zonsopkomst. Ondertussen zijn de sneeuwstormen niet opgehouden. We starten. De tocht is ongeloofelijk zwaar, ik kan niet eens in woorden beschrijven hoe zwaar. De gids en ik moeten elkaar zekeren door middel van touwen. Met onze pikhouwelen moeten we ons een weg banen over de steile hellingen, door de diepe sneeuw, over gletschers met gigantische diepe spleten waaronder zich 100en meters diepe ijskamers bevinden. Mijn benen verzuren, de nood aan adem door de enorme hoogte maakt het klimmen erg moeilijk. Ik heb gepiept, gejammerd en misschien ook wel gehuild. Ik weet het niet eens meer. Ik heb momenten gehad dat ik niet meer kon, ik ben door mijn knieen gezakt. Het gekke is dat dit voornamelijk je geest is die je probeert te vertellen dat dit niet kan. Als het er op neer komt kan je lichaam zoveel meer als dat je geest je probeert te vertellen. Dan bereikt ons het nieuws dat er lawinegevaar boven de 6000 meter is. Door de grote hoeveelheden verse sneeuw die bovenop de lagen van een kap is gevallen is er nu een instabiele laag ontstaan. Andere bergbeklimmers hebben de tocht geannuleerd. Alleen mijn gids en ik zijn nog hierboven op deze grote hoogten. Na aarzeling en wat onzekerheid besluit mijn gids dat hij het erop wil wagen. Hij is immers lawine-expert zegt hij. Maar ik zeg je, die echte bergbeklimmers zijn volledig gestoord, die geven hun leven voor het bereiken van een bergtop. Ik heb een gigantische strijd met mijn ego en mijn onderbuikgevoel. Ik wil niet opgeven, niet nu. Ik wil mijn missie behalen, dat is de top. Maar ik sta hier samen met een bergbeklimmer die enkel Spaans spreekt. Geen woord Engels. Mijn Spaans is inmiddels redelijk goed maar als er echt paniek uitbreekt..wat dan? Bovendien beschik ik niet over de kennis en ervaring om te handelen in lawines. Als er met één van ons wat gebeurd is er niemand anders om ons te helpen. Uiteindelijk neem ik de beslissing dat ik het niet doe. Ik ben heel avontuurlijk en bereidt om risico's te nemen, maar ik ga mijn leven niet in de waagschaal leggen. 28 jaar ben ik, ik hoop nog een heel leven voor me te hebben. Ik zit midden in mijn droomreis, Peru ligt voor me met ook heel veel mooie bergtoppen. Mijn gids is teleurgesteld, maar ik betaal hem dus het is mijn beslissing. Net voor de top draaien we om, rond de 6000 meter. Nog steeds steekt het me een beetje dat we de echte top niet bereikt hebben, maar al bij al was de tocht prachtig en zeker de moeite waard. En ik leef nog 😊

De dagen erna doe ik het een beetje rustig aan. Tijdens de kerstdagen verblijf ik in een hostel in La Paz waar we het gezellig maken met alle reizigers onder elkaar, voornamelijk Engelsen, Aussies, Ieren en Schotten. Ik ontmoet de Canadese Emma en samen reizen we naar lake Titicaca, het grootste hoogstgelegen meer op 4000 hoogte. Het is er prachtig. We maken een paar wandelingen, eten heerlijke forel en bezoeken het eiland Isla del Sol. Daarna neem ik de nachtbus naar Cuzco om daar oud&nieuw te vieren. Ik steek dus de grens over naar Peru!

Typisch Bolivia:

• De mensen lijken heel snel enorm oud. De huid wordt leerachtig en gerimpeld en de vrouwen lopen op relatief jonge leeftijd met een gebogen rug. Ik vermoedt door het harde bestaan wat ze leiden op grote hoogte waar de zon enorm fel is en de lucht guur en droog.
• Het gebit van de meeste mensen is zo enorm slecht. Kinderen hebben vaak al rottende tanden en veel ouderen missen meerdere tanden of hebben zelfs helemaal geen tanden meer in hun mond. De rijkere Cholita's onderscheiden zich door de goude tanden in hun mond. Ik bracht 4 dagen door met mijn gids op de Huayna Potosi en ik heb hem geen een keer zijn tanden zien poetsen. Dat is wellicht de reden van de slechte tanden.
• Vrouwen hebben hier altijd lang haar, hoe langer hoe beter. Volle kuiten duidt er bij een vrouw op dat ze sterk is, dit is dus erg belangrijk en hiermee worden de mannen verleidt. Hoe voller de heupen, hoe vruchtbaarder de vrouw. De heupen worden dan ook geaccentueerd met de bolvormige rokken.
• Ik snap nog steeds niet waarom, maar iedereen verkoopt hier hetzelfde naast elkaar. 10-tallen Cholita's zitten op de grond met snoep, elektronica, groente, fruit, empanadas, vlees op stokjes, popcorn en noem maar op. Ook zitten er bijvoorbeeld 15 kappers naast elkaar.
• Iedere stad of dorp heeft een centrale markt waar je op de begane grond groente, fruit en vlees kunt kopen en waar je op de verdieping voor 10 Boliviano's (= €1,50) soep en een warme maaltijd kunt eten.
• De auto's, bussen en vrachtwagens hebben hier geen roetfilters. Als er een bus heuvelopwaards optrekt kun je beter maken dat je wegbent.
• Stoplichten hebben hier geen enkele functie. Het is een kwestie van een gaatje zoeken en rennen voor je leven.
• Wat de reden is weet ik niet maar ik vind Bolivianen niet echt gastvrij. Ze zijn vaak erg gesloten en stug en vooral de Cholita's kunnen errug humeurig zijn. Misschien komt het doordat ze vaak zo arm zijn en er niet op zitten te wachten dat er rijke toeristen komen pottenkijken. Ik kan me daar wel iets bij voorstellen.
• In La Paz zijn er speciale avonden met worstelende Cholita's. Deze sport is tot stand gebracht om hun positie in de mannenwereld te bewijzen, vooral omdat vrouwen in Bolivia al voor lange tijd gediscrimineerd, gebruikt en vernederd worden. Ze vechten in een ring en gewoon in hun tenue, met rokken en al.
• In Bolivia is het gebruik om een auto te dopen. Ja... je leest het goed. Bolivianen nemen dit erg serieus. De auto wordt versierd met bloemen, goud en champagne en daarna zal de auto meer kans hebben op veilige ritten. Voor de kerk staan soms rijen auto's om zich te laten dopen.

Ik kan terugkijken op een fantastisch 2018. Het jaar waarin ik een grote en spannende beslissing nam: Nederland verlaten om te reizen. Ik kan zeggen dat het tot nu toe mijn beste beslissing ever is, ik heb er nog geen seconde spijt van gehad. Tot nu toe is gelukkig alles goed gegaan en ben ik nog in een goede gezondheid. Natuurlijk heb ik jullie wel gemist, maar ik heb ook weer veel andere mooie en bijzondere mensen leren kennen, heel veel mooie ervaringen gehad en dingen geleerd. En....ik heb nog een nieuwtje voor jullie. Ik heb een visum gekregen om een jaar in Nieuw-Zeeland te gaan werken!! 😄 Dit is al ruim 10 jaar een grote droom van me, voornamelijk voor de prachtige natuur die er te vinden is. En natuurlijk de interessante Maori cultuur. Ik weet nog niet precies wanneer ik de oceaan oversteek want ik wil eigenlijk wel mijn trip hier afmaken, dat wil zeggen tot Mexico. Maar ik moet het visum gebruiken voordat ik 30 ben dus ik moet wel dit jaar gaan. Jullie horen hier later meer over 😆 Vanuit Cuzco in Peru wens ik jullie het allerbeste, veel liefde en gezondheid voor 2019 🌎💥❤

Geschreven door Marjolein.op.pad