Op donderdag 14 juli begon de Rastafarireis. Dé reis die in Ethiopië dient plaats te vinden. Veel mensen denken namelijk dat de Rastafari uit Jamaica komt, maar de roots liggen in Ethiopië.

De naam komt namelijk van Ras Tafari Makonnen, de naam van de Ethiopische keizer Haile Selassie I. ‘Ras’ is een adelijke titel, vergelijkbaar met ‘Hertog’. Tafari is zijn voornaam. Toen hij gekroond werd, noemde hij zichzelf Haile Selassie.
Rastafari's geloven in de goddelijkheid van Haile Selassie. Voor velen van hen is hij de reïncarnatie van Jezus.
De oorsprong van rastafari ligt wel in Jamaica. Dit is tot stand gekomen in de jaren ‘30 bij de zwarte bevolking die achtergesteld werd door het slavernij-verleden. In Jamaica was er toen sprake van grote armoede, racisme en grote verschillen tussen arm en rijk. Zo goed als de hele bevolking was afkomstig van zwarte slaven.

De foto’s die waren gemaakt van de kroning van Keizer Haile Selassie, waarop te zien was dat blanken voor een zwarte koning knielden, maakten in Jamaica grote indruk. Door de grote sociale achterstand werd Haile Selassie al snel populair onder de Jamaicaanse bevolking.
Rastafari is met name (internationaal) bekend en populair geworden door de reggaemuziek.
Rastafari is geen geloof, maar een levensbeschouwing.

_Geschiedenis van Ras Tafari Makonnen

In het zuiden van Ethiopië woonde de zeer mooie Koningin Makeeda / Sheeba. In Jerusalem woonde Koning Salomon Makonnen en zij was nieuwsgierig naar de wijsheid van deze man. Om die reden vertrok zij met 797 kamelen en ontelbare ezels bepakt met geschenken, zoals goud en kruiden, uit Ethiopië.
Op de laatste avond voor haar vertrek terug naar Ethiopië, had de koning een pittig diner bereid en een kan water in de slaapkamer geplaatst. Toen het bedtijd was, had de koningin om de belofte gevraagd dat hij haar niet zou dwingen om met hem naar bed te gaan. Hij verzocht daarop dat zij dan niets van hem en zijn huis mocht nemen. Beiden waren ermee akkoord en gingen slapen. Echter, de koningin werd wakker omdat ze ontzettende dorst had van het pittige diner en nam een slokje water uit de kan, aangezien ze dacht dat de koning sliep. Dit was echter niet het geval en hij liet haar vertellen dat ze haar belofte verbroken had. Ze gaf het toe en de koning greep zijn kans en ging met haar naar bed.
De koning had een droom en zag dat de zon prachtig scheen over Israël. De zon trok zich terug, verdween richting Ethiopië en scheen voor altijd prachtig over dit land.

Toen de Koningin terugkeerde, gaf Solomon haar een ring met het verzoek om het aan het kind te geven als het een jongen zou zijn. Tijdens haar terugtocht beviel ze van een jongen en noemde hem Beyna-Lekhem (zoon van de wijze man).

De zoon vroeg heel vaak wie zijn vader was. Uiteindelijk vertelde ze hem dat en op 22-jarige leeftijd vertrok hij naar Israël. De koning hoefde de ring niet te zien als bewijs en werd, als oudste zoon, gekroond tot Koning van Ethiopië, Menelik I.
Toen hij weer terugkeerde naar Ethiopië had Salomon zijn bedienden en manschappen meegestuurd, echter wist hij niet dat zij ook de Ark des Verbonds, Chariot of Zion (karretje van heilige land in Israël, oftewel een draagbare kist waarin God zelf vertegenwoordigd is), hadden meegenomen. Hij wilde ze opsporen, maar door de snelheid waarmee de Koning van Ethiopië liep, was dit onmogelijk. Hij was verdrietig over het verlies, totdat een spirituele voorspelling hem vertelde dat het niet meegegaan is met vreemden, maar met zijn eigen zoon. Hij besloot om het verlies geheim te houden en niet verder op te sporen._

_H.I.S. Majesty Haile Selassie 1st
His Imperial Majesty Haile Selassie I was de 225e Monarch van de Royal Solomonic Dynasty in Ethiopië.
Hij is geboren op 23 juli 1892 in Ejarsa Goro 38 km van Harar. Op dat moment was er een grote prachtige ster te zien die werd geassocieerd met de ster die 2.000 jaar geleden zo fel scheen. Ras Makonnen was continue aan het bidden dat dit kindje het zou overleven, aangezien zijn vrouw Waizero Yeshimabet al vele miskramen had gehad. Tijdens en na de geboorte kwam het met bakken uit de hemel gezet tijdens een enorme droogteperiode. Ze noemden dit de ‘Showers of blessings’.

Tafari was heel intelligent en spiritueel en op zijn 13e mocht hij al zijn oordeel geven in de rechtbank. Hij werd toen gouverneur omdat zijn vader in 1906 stierf. Op zijn 15e kreeg hij de titel ‘Ras’. Hij is 3 keer gekroond. Eerste keer in 1923 op 31-jarige leeftijd als ‘The Negus of Ethiopia’. Vijf jaar later voor de 2e keer als Negus en Heir en op 2 november 1930, in aanwezigheid van 72 naties over de hele wereld voor de 3e keer volgens oude rituelen en op dezelfde manier als King David en King Salomon.
De koning werd gezien als de ‘Veroverende Leeuw van de Stam van Judah’, de ‘King of Kings’, de ‘Lord of Lords of Revelation’, ‘King of Zion (Afrika)’ en ‘Light of this World’.

Haile Selassie verbrak met vele oude gewoontes in zijn land. Zo werd er tijdens zijn heerderschap een koningin gekroond met haar eigen kroon en op haar eigen troon. Een Koningin zou nooit gekroond worden als een Koning gekroond was. Dit was het voorbeeld dat man en vrouw gelijk zijn en dit idee kreeg wereldwijd support.
Ook richtte hij een grondwet op en was het voor de eerste keer dat burgerrechten bepaald werden bij wet. Gelijkheid en rechtvaardigheid. De slavernij werd afgeschaft.
Tegelijkertijd waren er in Jamaica drie visionairs die onafhankelijk van elkaar zeiden dat met Haile Selassie Jezus was teruggekeerd en werd gezien als god; Jah (god) Ras Tafari.
Pas in de jaren ’60 werd de Rastafari-levensstijl meer bekend en op 21 april 1966 bezocht Haile Selassie Jamaica.

Bij terugkomst in Ethiopië sprak hij zijn liefde uit voor de mensen in het algemeen en de rasta’s in het bijzonder. Ook nodigde hij de zwarten uit en kregen grond in Ethiopië, Shashemane. De regering die later kwam, was het hier totaal niet mee eens en velen verlieten toen ook weer het land.
Dit was de eerste keer dat de rasta’s en high society als gelijk werden beschouwd._

De reis werd begeleid door twee rasta’s; Ras Ibi en Ras Fitsum.
Ras Ibi komt uit Zweden en woont al meer dan 20 jaar in Ethiopië. Op de vraag waarom hij ervoor heeft gekozen om naar Ethiopië te emigreren, antwoord hij stellig “Ethiopië heeft mij gekozen”. Zijn kinderen zijn hier ook opgegroeid volgens de Rastafari-levensstijl, maar wonen nu sinds een aantal jaren weer in Zweden. Ibi is een bijzondere man en heeft grote algemene kennis. Als je hem iets vraagt, krijg je een heel gedetailleerd verhaal.
Ras Fitsum is een Ethiopiër en 28 jaar oud. Hij woont in Shashemane, hét Rastafari-dorp, en is deze zomer afgestudeerd in Engineering. Fitsum is een gezelligerd. Heel vrolijk, heeft humor en weet hoe het mensen naar de zin te maken.
Naast Jos en mij waren er nog 3 andere reisgenoten; Eva en Bawren. Zij zijn sinds een aantal maanden een stel en wonen in Londen. Eva is van Hongarije en Bawren komt van Zimbabwe. Ook Bawren gaat als rasta door het leven. Verder was Bernie uit Australië van de partij. Een zeer aimabele en inspirerende meneer van 75, die een maand in Ethiopië verbleef. Heel rustig, bescheiden, jong van geest, open minded, heeft humor en iemand waar je goede gesprekken mee kunt voeren. Thuis runt hij nog een restaurant in zijn eigen huis en staat hij als kok in zijn eigen keuken. Een levensgenieter.

Op de eerste dag begonnen we met een heerlijk ontbijt die door Fitsum was gemaakt, want hij kan heerlijk koken. Een echte rasta-maaltijd. Gezond en vegetarisch. Rasta’s zijn van mening dat je in harmonie moet leven met de natuur. De meesten eten dan ook geen vlees en vis en voedsel dient ook bij voorkeur onbewerkt te zijn.

Na het heerlijke verse uitgebreide ontbijt begonnen we met een introductie. Iedereen stelden zichzelf voor en we kregen een korte introductie van de reis. Aangezien iedereen al eerder in het Guesthouse verbleef, kenden we elkaar al een beetje. Een kleine, maar gemengde groep van verschillende nationaliteiten.

De eerste twee dagen stonden in het teken van een city tour in Addis Ababa, met als doel kennis te maken met de Ethiopische cultuur en geschiedenis en het bezoeken van de belangrijkste plekken die verbonden zijn aan H.I.M. Haile Selassie.
We vertrokken met een gehuurd minibusje naar Alemachen, het revalidatiecentrum. De kinderen kregen op dat moment les van twee SPAT-trainers van Dires. We hebben met zijn allen deelgenomen aan de spelletjes. Het is onvoorstelbaar en prachtig om te zien hoe blij en energiek die kinderen zijn. Ik ben echt van mening dat dit soort activiteiten de kinderen hun “handicap” doen laten vergeten. In dit geval zitten de kinderen in het gips, omdat ze juist van hun handicap grotendeels zijn afgeholpen, maar toch. Het is inspirerend.

Daarna vertrokken we naar het Nationaal Museum. Wat hier met name bijzonder is, is Lucy...
Lucy is tot op heden nog steeds de meest spectaculaire vondst uit de geschiedenis van de menselijke evolutie.

In 1974 is in het noorden van Ethiopië een bot van een rib van een vrouwelijk mens gevonden. Deze vondst werd gevierd onder het genot van een drankje en muziek, toen The Beatles met het nummer: ‘Lucy in the sky with diamonds' werd gedraaid. Om die reden is het ‘skelet’ van de eerste mens ‘Lucy’ genoemd. Het skelet bleek 3 miljoen jaar oud te zijn en was maar 1,20 m. Ze werd “de zuidelijke aap van Afar” genoemd. Aan haar tanden is te zien dat ze voornamelijk fruit at en de bouw van haar heupen en knieën toont aan dat ze rechtop liep. De filosofie is dan ook dat de mensen van Lucy afstammen. Recentelijk is geconstateerd dat Lucy is omgekomen door een val uit een boom.

We hebben een leuke tour door het museum gehad. Ibi en Fitsum wisten veel van de geschiedenis te vertellen. O.a. over alle keizers, de instrumenten die gebruikt werden en de Slag van Adwa. Wat betreft de keizers is Keizer Theodores II ook iemand die tegenwoordig nog steeds erg leeft bij de bevolking, omdat hij tijdens de oorlog in de 19e eeuw op 13 april 1868 zelfmoord pleegde, toen hij geen kant meer op kon en door de Britten zou worden vermoord. Voordat hij zelfmoord pleegde, zei hij dat hij liever zichzelf vermoordt dan dat hij zich zou laten vermoorden. Tot op de dag van vandaag wordt dat nog steeds gezien als een teken dat Ethiopië niet te verslaan is. Een afbeelding van hem zie je veel op (taxi)busjes.

Na het bezoek aan het museum liepen we naar de fruitbar waar je één van de lekkerste juices kan drinken.
Daarna reden we naar de Grand Palace van Haile Selassie. Een enorme mooie tuin. In het gebouw kan je daar nog de slaap- en badkamer van Haile Selassie bezichtigen. Helaas heb ik dit niet gezien, omdat ik op dat moment een telefoontje ontving dat ik naar de immigratiedienst moest. Ik werd opgehaald door Sammie en na een niet succesvol bezoek, heeft hij mij weer teruggebracht bij de groep die inmiddels was aangekomen bij Merkato, de grootste markt van Afrika. Bij aankomst was ik nog even in de chagrijnige immigratiedienst sferen, maar dat veranderde gelukkig heel snel.

Merkato
Bij Merkato werden we opgevangen door de “Merkato gids” die ons de meest boeiende plekken liet zien. Merkato is namelijk mega groot.
We liepen langs de “afdeling” theeën en kruiden. In een smal straatje stonden vrouwen naast elkaar onder zeil wierook te verkopen. Alleen hun hoofd stak er boven uit. Het was echt een foto waard, maar ik durfde deze niet te maken.
Even later waren we bij een ander gebied, waar vrouwen bezig waren met pulp wat van bananenbladeren wordt geschraapt. Dit ruikt heel zuur. Hiervan wordt een soort brood gemaakt en geserveerd bij rauwe vleesgerechten, zoals Kitfo. Ik vind het niet lekker. Dat de vrouwen op de grond zaten en het soort poeder aan het bewerken waren, zag er wel indrukwekkend uit. Ik maakte een foto en een vrouw ging volledig uit haar dak. Ze was moelijk te kalmeren, maar gelukkig was de gids in de buurt, die haar gerust wist te stellen.

Verderop zaten vrouwtjes de traditionele koffie te bereiden. We stopten om even een bakkie te nemen. Wat ik niet wist, was dat er zout in die koffie zat. Ik vond het heel smerig. Vast typisch zoiets waar je gewoon aan moet wennen...  Koffie met zout drinken is ouderwets. Vroeger dronk men hier koffie met zout, omdat de Ethiopische koffie zeer sterk is en suiker niet voorradig was of heel erg duur. Als alternatief gebruikten ze zout om de koffie wat milder te maken. Tegenwoordig gebeurt dit niet meer, maar je ziet dat de oudere generatie dit nog wel op deze manier drinkt.

Na een “lekker” bakkie koffie werden we geleid naar de ijzerafdeling. Dit was bizar... Ik had echt het idee dat we de Middeleeuwen binnenstapten. Mannen met enorme bossen ijzer die ze op hun hoofd vervoerden, mannen die tegen elkaar op de grond zaten met de voeten tegen de ijzerstang om deze door te zagen, de geluiden enz. enz. Ertussen in het lawaai zitten vrouwtjes gewoon hun koffiepotjes te verkopen...
Direct daarna stapten we in de Recycle-afdeling. Alles wat je maar kan bedenken, wordt hergebruikt. Zo worden er van autobanden nieuwe schoenen gemaakt enz.

Het bezoek aan Merkato was vrij kort, maar we hebben er vele indrukken opgedaan. Niemand wist waar hij/zij moest kijken. Wat een handel daar. Ook de mensen die met meters hoge torens aan b.v. matrassen op hun hoofd lopen. Hoe doen ze dat?! Echt een andere wereld...

Entoto Mountain
Onze trip door Addis vervolgde zich naar Entoto Mountain. Een grote berg waarvan je een prachtig uitzicht over Addis hebt.
De geur van de vele eucalyptus bomen die daar staan, was heerlijk. Eindelijk even echt frisse schone lucht na drie weken vieze uitlaatgassen ingeademd te hebben.
We stapten uit voor een Orthodoxe kerk waar we niet naar binnen gingen. Bij de ingang zat een priester met een groot kruis in zijn handen. Bij hem kan men zijn/haar zegeningen halen. Het kruis wordt dan tegen het voorhoofd, neus en kin aangehouden. Fitsum en Bawren maakte hiervan gebruik. Ondertussen probeerden Bernie en ik af te komen van de vele bedelaars die daar stonden. We vroegen ons even af waar God dan is... Allen geloven heilig in God, maar waarom is de armoede dan zo groot...? Of is het door de armoede dat men zo sterk gelovig is en dat God hen op de been houdt... Het blijft voor mij een vraagteken.

We liepen naar beneden van de berg af waar we een schitterend uitzicht over Addis hadden en wachtten totdat het schemerig begon te worden.
Ondertussen liepen er gasten die van alles probeerden te verkopen, zoals een zeer warme schapenvachtmuts. Het was dan wel regenseizoen en in de avond en nacht kon het flink afkoelen, maar zo’n warme muts vond ik iets te overdreven.
Die gast bleef maar om ons heen staan. Ik vond de muts wel grappig en zette hem even op. Zo duur was het ook niet en ik besloot mijn eerste souvenir in dit land te kopen.

Nadat het donker werd, reden we richting een hotel voor een diner en het gebruik van Wi-Fi. We hebben lekker gegeten en even alle indrukken van de dag met zijn allen geëvalueerd. Iedereen was voldaan en het bedje riep vervolgens.

City Tour Addis Ababa dag 2
De dag zou om 06.30 uur beginnen met een Yogasessie, gegeven door Fitsum. Alleen Bernie en ik waren de ‘die hards’, want er was verder niemand op dat tijdstip te zien, zelfs de ‘yogaleraar’ Fitsum niet... Ik besloot naar zijn kamer te gaan en hij lag nog lekker te slapen... Binnen een kwartier stond hij wel paraat en konden we beginnen. Het was lekker om zo de dag te beginnen. De anderen zagen we bij het ontbijt. Zij vonden het veel te vroeg...

Kerken
Na het ontbijt vertrokken we naar de St. George kerk en kregen we o.a. uitleg over de bekroning van Haile Selassie in 1930 en werden we rondgeleid door het museum en de kerk zelf. Het is een orthodoxe kerk en al deze kerken bestaan uit drie kringen/ruimtes. In het midden is een kamertje waar de priester het gebed op staat te noemen, verboden en onzichtbaar voor iedereen. In de ruimte daaromheen staan en zitten mensen en wordt het gebed kracht bijgezet door trommels. Daaromheen een soortgelijke ruimte. Ook buiten staan mensen. Mannen en vrouwen zijn gescheiden. Toen ik vroeg waarom dat zo was, kreeg ik het antwoord ‘zodat de mannen niet in de verleiding kunnen komen van een vrouw’. Ik moest hier een beetje om lachen. Dat is het probleem van de mannen en dan moet de vrouw ergens anders gaan zitten of staan met een hoofddoek om... Maar goed, het zei zo  Verder waren er prachtige muur- en plafondschilderingen te zien die de hele geschiedenis weergeven.
Daarna vertrokken we naar de Trinty kerk, waar we niet naar binnen zijn gegaan, maar waar we dicht bij de ingang een kopje traditionele koffie van een koffiedame hebben gedronken, die de kopjes en schoteltjes primitief in een bakje water op de straat afwaste.

Atelier
We brachten een bezoek aan het huis en tegelijkertijd atelier van een jonge kunstenaar. Een heel kleine ruimte dat volstond met prachtige werken. Ook heeft hij voor een stam zelf een alfabet ontwikkeld en geschilderd. Een open en creatieve jongen en liet ons nog een ander atelier zien met werken van andere kunstenaars. Prachtig. Ethiopië schijnt veel goede kunstenaars te hebben. Dat geloof ik ook na wat ik bijvoorbeeld in hotels heb zien hangen en in een kunstrestaurant...

Taitu
Na dit bezoek vertrokken we naar het eerste en oudste moderne hotel van Addis in het oude centrum Piazza, genaamd Taitu (1898). Taitu was koningin, de vrouw van Emperor Menelek II en woonde hoog op de berg (Entoto Mountain). Beneden aan de berg waren hot springs waar zij vaak naartoe ging. Omdat ze hier zo van hield, wilde ze daar ook graag wonen. Uiteindelijk is het uitgegroeid tot de grote huidige stad, genaamd “Addis Ababa”, wat ‘nieuwe bloem’ betekent.
Het is een prachtig mooi authentiek hotel waar een vrouw op de piano klassieke Ethiopische muziek aan het spelen was. We genoten van een heerlijk vegetarisch buffet in de tuin waar het zonnetje even lekker scheen.

Statuten
Daarna maakten we met de auto een tour naar een aantal belangrijke statuten en gebouwen. De statuten zijn leeuwen, die staan voor de King of Judah; Haile Selassie. De leeuw zie je overal terug in Ethiopië. Vroeger stond deze ook op de Ethiopische vlag, maar werd tijdens het regime in de jaren ’70 verboden. De leeuw is toen vervangen door een ster. Alleen met de feestdagen omtrent Haile Selassie, zoals zijn geboortedag, mag de vlag met leeuw nog gebruikt worden.

Traditionele Ethiopische dans
Door de enorme verkeersdrukte, arriveerden we te laat bij de dansschool, maar hebben gelukkig nog een vol uur les gekregen in typische Ethiopische dansen van dansleraar Mr. Jackson. Een klein, maar zeer energieke, enthousiaste en actieve man.

_Ethiopië heeft typische dansstijlen die je nog overal terugziet. De meeste Ethiopiërs kunnen deze dansen zelf heel goed, wat ze van jongs af aan al leren via de clips op televisie. In alle clips zie je de dansen en ook in de traditionele restaurants en bars zie je het terug. Met elk feest wordt er gedanst. Het kenmerkt zich met name door de enorme flexibele en snelle bewegingen in de schouders.
Toch is er verschil in de gebieden van het land. Zo heb je bijvoorbeeld Tigerinha, Amharic en Oromiya. Tigerinha kent veel bewegingen met het hoofd en schouders, Amharic is meer schouders en middel en hoe meer je in het zuiden komt, hoe meer de heupen, benen en voeten worden gebruikt._

De dansworkshop was intensief en erg leuk. We hebben dansstijlen van de verschillende regio’s geoefend. De bewegingen zijn razendsnel en je moet er eigenlijk geen botten voor hebben. Voor een Westerse persoon vrij moeilijk... :-) Ook een aantal gehandicapte SPAT-trainers van Dires voegden zich bij de groep. Super en indrukwekkend om te zien dat, ondanks hun krukken, zij gewoon mee dansen op hoog niveau en plezier hebben.
Het was een kleine ruimte zonder airco. Iedereen zweette dan ook als een malle, maar iedereen was vol energie, mede door de energieke Mr. Jackson die iedereen mee wist te krijgen. Mooie ervaring!

First time out of Addis
Deze dag verlieten we Addis Ababa. Voor mij ook de eerste keer om Ethiopië buiten de hoofdstad te leren kennen.
Vanaf nu zou Shalom de hele trip onze chauffeur zijn. Een onwijs vrolijke sociale jongen die continue een glimlach op zijn gezicht heeft, een aanstekelijke lach en humor. Maar ook belangrijk, iemand die zijn verantwoordelijkheid neemt, voorzichtig rijdt en zorgdraagt voor zijn gasten. Ik had alle vertrouwen in hem die ons een groot deel door het land zou gaan rijden.
Toen we Addis uitreden, genoot ik direct van de mooie natuur. Prachtige bergen en groen. Maar ook keek ik mijn ogen uit door de hele manier van leven. Vele vrouwen lopen kilometerslang langs de weg met allerlei “bagage” op hun hoofd om een beetje water en voedsel te halen. Bizar om voor te stellen dat de inhoud van het dagelijkse leven nog bestaat uit het verkrijgen van water en voedsel, wat voor ons zo vanzelfsprekend is geworden dat het aanwezig is, en we daardoor de tijd hebben om onze dagelijkse uren aan andere zaken te besteden... Ezels, schapen, koeien... alles komen we op de weg tegen. Ezels die karren trekken waar personen midden op de hooiberg of whatever zitten. Kinderen die een kudde koeien of geiten vooruit begeleiden en die arme beesten zweepslagen geven. Vaak vraag ik me af waarom die beesten weer een slaag krijgen; ‘ze lopen toch’... Zielig vind ik dat, maar besef me ook dat ik met mijn Nederlandse blik kijk...
Ik kijk mijn ogen uit en geniet. Wat een andere wereld... Het lijkt wel of we honderden jaren terug zijn in de tijd... Dat dit nog bestaat... Hoe verder we van Addis rijden, hoe meer we in het nomadenleven terecht komen. ‘We zien veel houten ronde hutjes, genaamd ‘gojo’. Enige tijd blijven deze bewoners op een plaats en dan vertrekken ze weer.

Na bijna 3 uur stopten we bij de Agape Lodge om een traditioneel gezet kopje koffie te nuttigen. Tijdens de rit waren er meerdere boeken over Haile Selassie beschikbaar om te lezen en Fitsum had zijn speaker bij zich, die uiteraard de Rastasfeer erin bracht door lekkere Reggaemuziek op te zetten.
Onderweg richting het Genet Hotel in Awash zagen we o.a. het eerste treinspoor liggen van Addis naar Djibouti en op een gegeven moment ook heel veel kamelen. Zo cool. Bij aankomst kon Iedereen zich even opfrissen en vervolgens vertrokken we naar het Awash National Park.

Awash National Park
Bij de entree moesten we even wachten en ging er een boswachter / bewaker met geweer met ons mee. Zag er een beetje dreigend uit, maar het is voor een veilig doel.
We reden een stuk door het natuurgebied en lunchten bij de Awash Falls Lodge. Een prachtige plek met uitzicht op modderige watervallen. Het geluid was heerlijk en het weer zonnig. Aan de kant van de rivier een paar krokodillen gespot. Dat vond ik heel bijzonder. Een stuk verder het park in hebben we veel veel apen gezien. Echt genieten om naar deze beesten te kijken  Daarna reden we verder door het park waarbij we nog een paar dieren hebben gezien waar ik de naam niet meer van weet. Ook vele prachtige vogels.
’s Avonds bij het hotel heerlijk buiten gegeten. Kreeg er een vakantiegevoel van, want zo’n mooi weer was het in Addis niet.

Leven van Qat
De volgende dag vertrokken we richting Dire Dawe. We waren nog amper vertrokken en de weg zat vol met apen. We konden dan ook niet anders dan even stoppen en wat kiekjes maken. De sfeer zat er gelijk goed in. Ondertussen waren we ook in het gebied beland waar iedereen leeft van, en op, qat [tsjat]. Een enorme handel. Qat zijn groene blaadjes waar je op moet kauwen en het schijnt dat je daar heel chill en geconcentreerd van wordt. In Nederland is deze drug verboden.
Toen we even voor iets stopten, gaf een jongen een bosje qat door het autoraampje. Allemaal probeerden we hier wat van. Je dient er alleen op te kauwen en niet door te slikken. Dat lukte mij voor geen meter, want het is zo droog en bitter dat ik het iedere keer met water doorslikte. Ibi vertelde me dat het niet goed is om door te slikken, omdat je maag niet goed bestand is tegen het blad zelf. Dat zou ik dan wel zien, want kon het niet meer terugdraaien. Eerlijk gezegd voelde ik er niets van en lekker vond ik het ook niet.
Bij een andere stop werden ons “tandenborstels” aangereikt door kinderen. Het zijn houten stokjes. In Addis verkopen ze deze ook op straat. Ik snapte nooit hoe dat werkte, dus tijd om dat eens te ervaren. De schors dien je er van af te halen en met de inhoud wat in de steel zit, ga je over je tanden. Blijkbaar zit daar iets in wat super gezond is. Daar kan geen tandpasta tegenop. Puur natuur  Mijn tanden voelden heerlijk glad aan. Het valt me sowieso op dat de Ethiopiërs over het algemeen een heel mooi gebit hebben en heel witte tanden.
Eerder die dag had Ras Ibi onderweg ook een tak Aloe Vera ergens vandaan gehaald. De gel wat erin zit heb ik de dagen erna gebruikt voor mijn huid. Je kan het ook gewoon opeten. Super gezond! De natuur is amazing :-)

Dire Dawe
In Dire Dawe verbleven we in een heel mooi luxe Indiaas hotel met zwembad. Helaas geen tijd gehad om daar even in te duiken... Maar wel iedere avond tijdens het verblijf lekker aan gezeten, gedronken en gegeten.
We verlieten de tuin van het hotel om ergens wat te gaan lunchen en uit het niets werd ik bestormd door een aantal meisjes die me niet meer los wilden laten. Totdat we bij het andere hotel aankwamen en de bewaker iets tegen hen zei, wisten ze niet hoe snel ze weg moesten rennen...
Die middag hebben we een beetje door het stadje gelopen en later gerelaxed bij het hotel. Er is daar nog een oud treinstation met een oude trein te zien die vroeger naar Djibouti reed.

Harar
De volgende dag reden we naar Harar, maar verbleven nog wel in het hotel in Dire Dawe.
Onderweg stopten we in een dorpje. We konden amper uitstappen aangezien alle dorpelingen tegen onze auto aan stonden om door het raam te kijken. Toen we buiten stonden en door het dorpje liepen, werden we ongeveer door iedereen gevolgd. We waren echt een bezienswaardigheid.
We liepen naar een markt waar volop qat wordt verkocht. Overal lagen de qat bladeren op de grond. Zelfs de geiten zater er lekker van te eten. Fitsum kocht een enorme bos van een vrouw en de stelen werden er ter plekke door iemand anders afgehakt. Ik hoopte dat ik er niet van hoefde mee te eten, want vond die ene keer wel genoeg. Wat een wereld en handel...

Het landschap richting Harar was mooi, alleen maar groene bergen en hier en daar gojo’s. Veel vrachtverkeer. Er gebeuren regelmatig ongelukken, want hier en daar zagen we een vrachtwagen of minibusje in de berm liggen. Het lijkt wel of deze hier ook niet weg worden gehaald. Ook een hyena die nog niet zo lang geleden het loodje had gelegd.

Uiteindelijk kwamen we aan in Harar.

Harar is één van de oudste steden van Ethiopië en door de eeuwen heen is het een handelscentrum geweest voor veel producten, met name koffie. Eeuwenlang werd de beste koffie van Ethiopië hier verzameld, gekeurd, verkocht, en verscheept naar het Arabisch schiereiland en Europa. Harar is een prachtige historische vestigingsstad met veel fascinerende bezienswaardigheden. Het oude centrum staat op de wereld erfgoedlijst van UNESCO, met name de bijna duizend jaar oude stadsmuur spreekt tot de verbeelding. De bevolking van Harar is overwegend Islamitisch en er staan onwijs veel moskeeën op een vierkante kilometer. Om deze reden wordt het ook wel de vierde heilige stad van de Islam genoemd. De mensen zijn buitengewoon vriendelijk en gastvrij.

We haalden een gids op die ons door de stad zou begeleiden. Een zeer vriendelijke gast die zelf in Harar is opgegroeid. Ik was zeer onder de indruk van deze stad. De energie is heel fijn, de mensen zijn vriendelijk, proberen je niets te verkopen, mooie gekleurde huisjes, veel steegjes, geweldige marktjes met verse bonen, kruiden, theeën enz. Heel pittoresk.
We bezochten o.a. een theater en een museum waar Haile Selassie vroeger gewoond had. In alle straatjes zitten vrouwtjes naast elkaar op een kleedje met hun groentes en worden verse sambusa’s gevuld met linzen of aardappel verkocht. Ook veel kleermakers, alleen mannen, op straat. De mensen hier dragen veel gekleurde kleding, traditionele gekleurde jurken voor de vrouwen. Ook zie je iedereen kauwen op qat. Het schijnt dat veel mensen hier ’s ochtends hard werken en vanaf de lunch op straat of in hun tuin hangen met een bosje qat.
Ook werd ik tijdens het lopen verrast door een sjoelbak, super gaaf! Sowieso zie je in het gehele land vaak ergens een pooltafel, tafeltennis of tafelvoetbal.
In de middag bezochten we een typisch traditioneel huis. Ik had al een impressie gekregen door het schilderij dat ik gezien had bij die kunstenaar in Addis. Die vond ik erg mooi.

_Traditioneel huis in Harar / Adare huis
Een typisch Hararhuis is een huis die opgebouwd is met drie verhogingen en veel versieringen. De wanden hangen vol met potten en pannen om het zo maar te zeggen. Op de grond liggen kleden. Vervolgens heb je een verhoging en nog een verhoging, volgelegd met kussens. Het schijnt dat de meest intelligente mensen boven in zaten. Ook is er nog een apart zitgedeelte. Dit was vaak bedoeld voor vrouwen die even apart van de mannen wilden zitten. Boven de deur hangen houten balken waar iets (weet even niet meer wat) overheen gehangen werd. Dit gaf aan hoeveel dochters er in huis woonden en of ze nog single waren of niet. Zo kon een man die daar over de vloer kwam altijd zien of er nog een dochter beschikbaar was om mee te trouwen. De mannen van tegenwoordig hebben het nu dan een stuk lastiger... ;-P Verder was er een kamer ingericht voor de huwelijksnacht. Deze kamer werd dan ook maar één keer gebruikt. Verder was er nog een slaapkamer._

Hyena’s
’s Avonds reden we een stukje buiten de vestiging om hyena’s rauw vlees te voeren.

Harar is de enige plaats in de wereld waar mens en hyena samengaan. Dit is ooit ontstaan doordat men wilde voorkomen dat zij, in tijden van droogte, het vee van de mensen zouden aanvallen. Een man is toen begonnen met het oproepen van hyena’s om vlees te voeren. Ook laten de bewoners bewust afval achter in de straten, zodat de hyena’s ’s nachts de poorten door kunnen lopen en het afval opeten. De zoon van deze man heeft het overgenomen. De hyena’s zijn er nu aangewend dat ze iedere avond gevoerd worden, zodra het schemerig wordt.

We stonden daar een tijdje te wachten totdat het donker werd. Er waren ook andere toeristen. De hyenavoerder zat gehurkt op de grond met een rieten mand vol rauw vlees. Zo nu en dan floot hij om de hyena’s te roepen. We wachtten vol spanning af en toen kwamen de eerste hyena’s aangelopen. Dit vond ik een mooi moment. Zo onwerkelijk om ze in het echt en van zo dichtbij te zien. Ik kende ze alleen nog maar van de Lion King  Indrukwekkende beesten. De eerste stukken werden gegeven door de man zelf. Daarna mochten de anderen één voor één naar voren komen om ze te voeren via een stokje waarop het vlees wordt gehangen.
Ik vond het wel spannend, maar het gaf ook een kick.

Toen de bak leeg was, vertrokken we in het donker richting het hotel in Dire Dawe. Het was nog wel een aardig stuk rijden. Geen wegverlichting, veel auto’s zonder licht rijden in het midden van de weg en halen in op momenten dat het eigenlijk niet kan. Op die manier hadden we zelf ook bijna een botsing. Shalom keek net de andere kant op en ik zag een tegenligger die inhaalde recht op ons afkomen. Ik riep keihard ‘Kijk uit!’ en hij wist direct het stuur om te draaien. Ondanks dat Shalom een zeer goede chauffeur is en ik alle vertrouwen in hem heb, was ik wel blij toen we na 3 uur het hotel hadden bereikt.

Gezondheidsverklaring
Bij aankomst moest ik direct door naar een kliniek voor een gezondheidsverklaring. Abayneh had namelijk onderweg gebeld, dat de immigratiedienst ook een gezondheidsverklaring nodig heeft om een werkvergunning af te kunnen geven.
Samen met Jos en Shalom gingen we naar een kliniek. Gelukkig was er één dichtbij. De eerste was gesloten en werden we ergens anders naartoe verwezen. Hier moest ik o.a. bloeddrukmeting laten doen, op de weegschaal staan en een urine- en bloedtest. Ik vond het totale onzin, maar het is onderdeel van de voorwaarden. Mijn arm werd niet afgekneld met een band zoals wij het kennen, maar met zo’n wit wegwerphandschoentje. Zo simpel kan het gewoon zijn hihi. De naald kwam gelukkig wel netjes uit een verpakking.
We moesten even wachten en de uitslagen gaven aan dat alles goed was. Gezondheidsverklaring in the pocket! We konden weer gaan.

Toljersa Goro
De volgende dag vertrokken we weer naar Harar, maar dan naar een plaats 38 km van de oude stad, genaamd Toljersa Goro. Dit is namelijk de plek waar Ras Tefari, oftewel Haile Selassie, was geboren.
Ik hoorde Shalom al meerdere keren tegen de gidsen zeggen dat je daar niet naartoe kan met de auto waar we mee reden en dat hiervoor een andere auto gehuurd moest worden. Hier werd echter geen gehoor aan gegeven helaas. De weg was ontzettend slecht. Ondanks dat het maar 38 km is, hebben we er 3,5 uur over gedaan. Er leek geen einde aan te komen. Het was echt hoog op het topje van een berg. Wel een prachtig uitzicht en een mooie omgeving.
We konden er niet helemaal met de auto komen, dus we moesten nog een stukje lopen. Onderweg werden we natuurlijk door iedereen aangekeken. Het is een gebied waar geen enkele toerist komt. Dat maakte de trip hier naartoe wel extra bijzonder.

Op het hoogste punt stond een prachtig geel kerkje. We konden niet naar binnen, want er was op dat moment een rouwdienst aan de gang. Alle vrouwen zaten, met of zonder kinderen, in het gras. Na de dienst verdwenen de mannen achter de kerk om een gat te graven om de begrafenis te kunnen voltooien. Bijzonder om te zien hoe zij dat hier doen...

We konden de kerk in en daar stonden meerdere foto’s van Haile Selassie.
Ik vond het leuk en mooi om te zien, maar voor de rasta’s is dit eigenlijk de meest heilige plek. De rasta’s onder ons waren dan ook echt even met zichzelf en Haile Selassie.
Later spraken we met de priester om te kijken naar mogelijkheden voor geldopbrengst via onze reisgroepen, dat zij kunnen gebruiken voor zaken die daar nog nodig zijn. Ook is het een mooi natuurgebied om hikings te verzorgen. Iets voor een volgende keer. Ook is het dan raadzaam om een lunch of iets dergelijks mee te nemen, want er is onderweg niets. Gelukkig verkocht een vrouwtje bij een klein dorpje daar verse sambusa’s op straat. Zo reden we weer ruim 3 uur terug.

Nu was ik net gezond verklaard, maar begon ik me toch grieperig te voelen. Ik besloot om mijn hotelkamer op te zoeken en naar bed te gaan. Fitsum belde me later op en stond er op dat ik een groentesoep zou gaan eten aan het zwembad en dat ik thee met verse gember en knoflook moest drinken. Dit heb ik gedaan en ik moet eerlijk zeggen; de volgende dag stond ik weer gezond en wel op!

Kulubi
De volgende dag ging onze reis verder naar Adama / Nazareth. Voordat we daar naartoe gingen, reden we eerst nog naar Kulubi. Kulubi is een plaats waar een grote kerk staat die in 1962 opgericht was door Haile Selassie en toegewijd aan St. Gabriel. Deze kerk heeft de kerk vervangen die zijn vader Ras Makonnen had opgezet om de overwinning van de Battle of Awa te vieren. Twee keer per jaar, op 26 juli en 28 december, vinden bedevaarten hier naartoe plaats waaraan tienduizenden Orthodoxe pelgrims deelnemen. Met onze nieuwe religieuze reis zal deze ceremonie bijgewoond gaan worden.
Uiteindelijk was het een rit van 5,5 uur naar Adama. Het hotel, Kuriftu Resorts, was enig. Leuke houten huisjes en een prachtig restaurant bij het zwembad. Helaas deelde de receptionist ons mede dat het hotel volgeboekt was, terwijl er gewoon kamers waren gereserveerd. Dit schijnt hier vrij normaal te zijn. Als er iemand komt die bijvoorbeeld bereid is meer te betalen, dan geven ze gewoon een geboekte kamer weg. Uiteindelijk is het goed gekomen.
Helaas kon ik hier niet blijven slapen, want Jos en ik moesten terug naar Addis om onze visa te regelen. Sheme haalde ons op en bracht ons naar het Guesthouse.
Addis was weer koud, nat en veel onweer. Bij aankomst ging ik naar bed en kreeg verschrikkelijke pijn in mijn maag en darmen. Ik voelde me misselijk en koortsachtig en had geen oog dicht gedaan. Zou het dan toch door de qat gekomen zijn? Ik had het namelijk nog een keer genomen en weer doorgeslikt. God straft onmiddellijk blijkbaar. Niet slim, als dat het was...

De groep vertrok de volgende dag naar Lake Langano. Het enige meer in Ethiopië waar je kan zwemmen.
Aangekomen in Shashemane, hét Rastadorp, bezochten zij een Rasta artiest, Ras Kwintaseb, thuis en vertelde hij zijn levensverhaal en trad op onder het genot van een koffieceremonie. Ras Kwintaseb komt van Jamaica en woont sinds 1996 in Ethiopië vanwege de roots van de rastafari. Sinds die tijd loopt hij ook alleen nog maar op blote voeten, omdat hij van mening is dat je dan pas echt contact hebt met de spirit en de natuur. Verder bezochten zij de Banana Art Gallery, Bobo Church, rastascholen en hotsprings.

Terug naar de groep
Op vrijdagmiddag vertrok ik, na de bezoeken aan de immigratiedienst, naar Shashemane. Sheme ging met me mee en we reisden met een lokale bus. Heel krap en opgepropt en de stoelen waren ook niet al te best. Maar het had wel wat vond ik. Toen Sheme me aan zag lopen met een backpacktas, keek hij me raar aan. Toen ik de bus zag, snapte ik het ook :-) De tas kon gelukkig mee op het dak. Onderweg was een vluchteling toegelaten. Hij mocht met geen enkele bus mee en bij ons dus wel, in het gangpad. Er werd aan iedereen gevraagd om geld te geven, zodat hij in ieder geval zijn volgende vervoer kon betalen. Dat vond ik heel mooi, maar tegelijkertijd ook verdrietig.
We kwamen langs een mega grote Nederlandse rozenkwekerij bij Lake Ziway. Het landschap naar het zuiden was heel anders; vlak, maar heel mooi.
Het netwerk deed het op een gegeven moment ook niet meer. Eerst dacht ik nog dat het kwam omdat het netwerk in het gebied slecht is, maar het bleek de overheid te zijn die weer had besloten het internet voor een heel weekend eruit te gooien.

Bij aankomst in het hotel ben ik met Ibi wat gaan eten bij het Bolt House. Een rasta restaurant heel dichtbij. Bij het oversteken van de weg werd voor ons neus een jongetje op de fiets aangereden door een auto, maar dat liep gelukkig goed af.
Het Bolt House is een heel gezellige plek met een mooie tuin en super vers vegetarisch eten.
In Shashemane wordt geadviseerd ’s avonds niet alleen te lopen en al helemaal niet als blanke. Er is veel criminaliteit en er vinden ’s avonds dan ook veel berovingen plaats.

Geboortedag van H.I.S. Majesty Haile Selassie | 23 juli
Het is een feest, groot feest. Ookal is Haile Selassie al sinds 1975 dood, bij de rasta’s leeft hij nog steeds.
We gingen naar de Nyah Binghi Church waar zijn geboortedag groots gevierd zal worden. Alle rasta’s uit het dorp, maar ook daarbuiten, komen hier naartoe, zo ook rasta’s uit Amerika en Europa die hier al tientallen jaren wonen en volgens de rastastijl leven.
Het vieren van zijn geboortedag gaat volgens het Nyahbinghi ritueel. In het midden is een groot houten stam gemaakt en eromheen staan banken. Dan wordt er heel lang gezongen en gedanst onder leiding van percussies en andere instrumenten. Ondertussen wordt er flink geblowd.

Marijuana, ook wel ‘ganja’ genoemd, wordt door Rasta’s als ritueel gebruikt, want het wordt gezien als een gift van God. Het wordt voornamelijk gebruikt tijdens de twee belangrijkste rituelen: reasonings en nyabingi, die plaatsvinden tijdens feestdagen en bij speciale gelegenheden.

Nadat het zingen voorbij is, wordt het vuur aangestoken. Vervolgens gaat het zingen en dansen weer verder in de kerk. Dit gaat uren achter elkaar zo door.
Het is ontzettend bijzonder om van dit feest deelgenoot te mogen zijn, want de rasta’s zijn een community op zich en laten niet zo snel anderen binnen. Er is hard aan gewerkt om binnen deze community te komen en om dit in een reisprogramma te kunnen aanbieden.

Haile Selassie is op 27 augustus 1975, op 83-jarige leeftijd, gestorven. Tot op de dag van vandaag is de oorzaak van zijn dood nog steeds een raadsel. Het leger had verkondigd dat het een natuurlijke dood was, maar de aanhangers zijn van mening dat hij is vermoord, vergiftigd.

Graduation of Fitsum
Ondertussen was het ook de Graduation dag van Fitsum. Samen met Bernie en Shalom gingen we met hem mee naar de universiteit. Het was mega druk en overal op straat in nabijheid van de school kon je graduation flowers kopen. We gingen de zaal in achterin, maar je kon er amper staan, dus ik besloot weer naar buiten te gaan. Een vriend van hem haalde ons naar binnen helemaal voor aan bij het podium. Het voelde een beetje ongemakkelijk, want we werden natuurlijk door iedereen aangekeken en andere bezoekers maakten plaats voor ons. Ondanks dat we zeiden dat dit echt niet hoefde, stonden ze erop dat we gingen zitten. Zo zaten we ineens eerste rang. Dat voelde een beetje gek, maar tegelijkertijd ook warm hoe je iedere keer hier weer door iedereen wordt ontvangen.
Er was een optreden van Ethiopische dansers en er werd door de hele zaal gezongen. Heel gaaf om mee te maken.
Eenmaal weer buiten gekomen, wilden velen met Bernie op de foto. Hij wordt door iedereen ‘papa’ genoemd, omdat hij al oud is en het is een vorm van respect. Een blanke oude grijze man vinden ze in dit land ontzettend bijzonder. Bernie, als bescheiden man die niet te veel wil opvallen, kreeg ineens het gevoel alsof hij een beroemde filmster was ;-)

’s Avonds zouden we naar de kroeg gaan, want daar was nog een feestje. Toen we daar aankwamen, zaten er nog maar vier rasta’s met een biertje en een joint, dus we deden gezellig mee. Het was het huis van één van de rasta’s. Een enorme tuin met allerlei kunst en zitgedeeltes. Erg leuk.

Last but not least... Nijlpaarden spotten en mijn verjaardag
’s Morgens reden we een stukje zuidelijker naar Hawassa. Hawassa heeft een enorm meer en is dé visplaats van Ethiopië. Verder kent deze plaats ook een grote industrie en universiteiten.
Voor de vismarkt waren we helaas al te laat. We ontbeten bij een luxe resort aan het water. Prachtig uitzicht en een typische meer-visgeur. De apen renden om ons heen en er vlogen prachtige vogels.
Na het ontbijt maakten we een boottrip om nijlpaarden te spotten. Niet iedereen ging mee. Het duurde even voordat we van de kant af kwamen, dus dat gaf niet heel veel vertrouwen. Het bootje werd gestuurd door een man met een kind als assistent.
Het zien van nijlpaarden vond ik waanzinnig, maar ook een beetje spannend, nadat Ibi me had verteld dat het wel eens voorkomt dat de nijlpaarden de boten omduwen...
De boottrip was niet heel relaxed zoals ik me had voorgesteld, want de bouw en het materiaal van de boot leek niet erg bestand tegen de snelheid en het weerkaatsen op het water. Maar we hebben het land gehaald en veel lol gehad.

Toen begon onze reis terug naar Addis. We kwamen weer langs het hotel waar we verbleven en maakten daar nog even een stop.
Tijdens de boottrip hadden de anderen namelijk een taart gekocht bij een bakkerij om mijn verjaardag te vieren. Super lief!
Een foutje van de bakker, of van de zender, want de taart verkondigde 29 jaar i.p.v. 30 haha. Mag ik toch nog genieten van een jaartje als twintiger hihi.
Na terugkomst ’s avonds, had de overheid het internet weer opengezet en stroomden de vele felicitaties binnen. Ontzettend leuk en lief.
Een prachtige afsluiter van deze mooi, bijzondere en gezellige reis. Wat een onvoorstelbaar land is Ethiopië...

2000 Habesha
Een paar dagen later zijn we gaan dineren bij een traditioneel restaurant. De aankleding laat alle delen van Ethiopië zien en je zit op lage krukjes. Er is een groot podium met de hele avond door optredens van de tradionele dans en muziek. Omdat we aan het begin van de reis een dansworkshop hadden gehad, was het heel leuk om dingen hierin te herkennen. Voor het eerst ook een typisch Ethiopisch drankje ‘Tej’ gedronken, een soort honingwijn. Verraderlijk, want je drinkt het makkelijk weg, maar er zit veel alcohol in.
Ik kijk terug op een fantastische twee weken met bijzondere inspirerende mensen.

Geschreven door Laura-hogervorst.op.pad