De omgeving onder Rostock in voormalig Oost-Duitsland (Mecklenburg-Vorpommern) is toch wel een beetje slikken na het lieflijke Møn. De camping ligt echter midden in het bos in Naturpark Müritz. Het is zo’n fijne omgeving dat we een week blijven, naast vogelaars Frits en Frieda uit Purmerend. Elke ochtend en middag komen zo’n 400 kraanvogels in groepen overvliegen, luidruchtige grote vogels – we kunnen ze door in onze handen geduwde verrekijkers goed zien. Ze verzamelen zich hier voor de reis naar Zuid-Spanje. Vanaf de schemering zijn de burlende herten vlakbij, hun spookachtig klaaglijk geloei galmt de hele nacht door de bossen. We wandelen in het donker op zoek naar de herten, maar keren snel weer om als het geluid dichtbij komt, wat te doen als je ze tegenkomt tenslotte. Later op de avond roept ook een bosuiltje, een van de mooiste geluiden. We zitten lang buiten te lezen en te luisteren.

De Altstätte van Waren en Neubrandenburg zijn mooi. Vooral in die laatste kan je nog goed de DDR-tijd zien – flatgebouwen en betonnen constructies binnen de middeleeuwse vestingmuren – zoals ook in de omliggende agrarische dorpen: geploegde akkers, middeleeuwse kerk, eind negentiende/begin twintigste-eeuwse boerderijen in rode baksteen, eventueel een groot landhuis. En dan opeens, meestal naast de kerk – misschien wel expres – een betonnen jaren ’60 flatje, een schoenendoos op z’n kant, met raampjes erin (en wat is daar mis mee, zouden de Zweden zeggen). Er zijn vanwege de lokale verkiezingen veel affiches aangeplakt van een partij die naast buitenlanders in Duitsland ook van het homohuwelijk af wil, want ‘Die Heimat braucht Kinder!’ We vermoeden dat ze de essentie van het homo-zijn niet helemaal doorgronden. Later horen we van vogelaar Frits dat de affiches van de NPD zo hoog hangen om te voorkomen dat er snorretjes op worden getekend.

Ravensbrück is hier vlakbij. Ik heb me nooit verdiept in de ligging van concentratiekampen, maar als je oog er toevallig op valt op de kaart, is het wel meteen iets om over na te denken. Het gebouw van de voormalige kampleiding is ingericht als tentoonstellingsruimte. De ingang en trappenhuis zijn nog authentiek, en aangezien de verhoren daar plaatsvonden, is het toch een morbide idee dat de vrouwen op weg naar een hoop ellende hun hand op dezelfde leuning hebben gelegd – als ze dat al konden. Je zou er eigenlijk een hele dag moeten doorbrengen, alleen al om alle verhalen op film te horen van de verzetsvrouwen die er gevangen zaten en die gelukkig in 1993 op tijd als ‘oral history’ zijn vastgelegd. De Russen hebben het complex en de talrijke villa’s van het kader op het terrein gebruikt tot 1994, daarna is het kamp zelf met tussenpozen omgebouwd tot herdenkingscentrum. De villa’s van de voormalige staf staan leeg en vervallen.

We verkassen naar het gebied onder Berlijn, het Spreewald. We belanden in een soort Giethoorn, met veelal tonnetjeronde Duitse toeristen van 65+, die eten (de reuzen-currywurst is hier erg populair), grote glazen bier drinken, en een rondvaart maken in de Spree. We zitten nu in deze tijd toch al behoorlijk tussen de senioren, normale mensen van onze leeftijd werken nu gewoon weer. In de omliggende stadjes denken we het voordeel van de DDR-tijd te zien: er staan nog heel veel oude gebouwen overeind, de stadsvernieuwing is hier gelukkig gepasseerd. En nu, met het geld van na de hereniging, is er veel in oude luister hersteld.

En wat een geld wordt er ingepompt, weten we na een bezoek aan een paleizenpark met Schloss Sanssouci - het zomerpaleis van Frederik de Grote, dat in 1747 werd gebouwd in Potsdam, bij Berlijn. Sans souci, Zonder zorgen, de overheid zal er waarschijnlijk heel anders over denken. Een erfenis uit het verleden, paleizen, paviljoenen, tuinen en vooral honderden beelden, waarover jaren zware industrie en Trabantjes hun roetwasem hebben uitgeblazen, en die nu voor miljoenen euro’s van een pikzwarte roetlaag worden ontdaan. ‘Een van de mooiste paleiscomplexen van Europa’, staat in de reisgids. Eerlijk gezegd vinden wij het een enorme verzameling wanstaltigheid. Teveel en vooral lelijke grove beelden, een overdosis bladgoud, prots en praal en weinig harmonie te bespeuren.

Wel een leuke erfenis is de gelukkige bijkomstigheid dat er voor de Hollandse werklieden vanaf 1733 een aparte wijk in rood baksteen en Hollandse stijl is gebouwd. In het statige Potsdam is het ‘Holländisches Viertel’ de place to be, het is een levendige trendy wijk met bijzondere winkeltjes, terrasjes en een markt. We kijken in de etalage van de makelaar – dat doen we al jaren overal waar we komen – en zien Amsterdamse toestanden, een appartementje kost rond de acht ton.

We vinden het al met al een heel puik land, dat voormalige Oost-Duitsland – met uitzondering dan misschien van de politiek. De biertuinen, die gaan we nog erg missen straks, daar in Tsjechië.

Geschreven door Holycanary